BUZAN BARRY – wybitny brytyjsko-kanadyjski badacz współczesnego bezpieczeństwa związany ze → szkołą kopenhaską. Twórca lub prekursor koncepcji trójpoziomowego bezpieczeństwa, regionalnych sektorów bezpieczeństwa i teorii → sekurytyzacji. Początkowo Barry Buzan [B.B.] związany był z tzw. szkołą angielską, grupą badaczy stosunków międzynarodowych rozwijającą koncepcję społeczności międzynarodowej. Należał do nurtu czerpiącego inspirację z podejścia neorealistycznego, akcentującego rolę państw jako aktorów na scenie międzynarodowej. Programem badawczym B.B., przedstawionym w książce People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations (1983), było przywrócenie pojęcia bezpieczeństwa jako jednego z kluczowych terminów w stosunkach międzynarodowych oraz przeniesienie akcentu z tradycyjnie rozumianego bezpieczeństwa narodowego na bezpieczeństwo jako zjawisko społeczne. Bliskość tego podejścia z konstruktywizmem społecznym skierowała jego teoretyczne i empiryczne badania nad bezpieczeństwem ku dyskursywności, relacyjności i wielopoziomowości struktur bezpieczeństwa. Badania te były realizowane przez B.B. w gronie badaczy skupionych wokół powstałego w 1985 r. Kopenhaskiego Instytutu Badań nad Pokojem (The Copenhagen Peace Research Institute; COPRI). Środowisko to ochrzczono mianem szkoły kopenhaskiej, a B.B. – obok Ole Wævera, Jaapa de Wildego i Lene Hansen – był jej czołowym reprezentantem.

Według B.B. bezpieczeństwo polega na dążeniu do wolności od zagrożeń oraz do rozwoju zdolności państw i społeczeństw do zachowania niezależnej tożsamości i integralności funkcjonalnej wobec tych czynników zmiany, które postrzegane są jako dysfunkcyjne. Najważniejszym elementem bezpieczeństwa jest przetrwanie, które obejmuje również szereg obaw o warunki egzystencji. Gdy obawy te nie powstają nagle i nieoczekiwanie, gdy zagrożenia nie są wystarczająco znaczące, aby uzasadnić podjęcie nadzwyczajnych działań i wyjątkowych środków, w tym użycia siły, bezpieczeństwo
staje się wyrazem codziennej niepewności życia. Koncepcja bezpieczeństwa prezentowana przez B.B. łączy hierarchiczne powiązania między aktorami i poziomem zależności między → sektorami bezpieczeństwa, które w warunkach rosnącego znaczenia regionalnych wzorców bezpieczeństwa dla międzynarodowej stabilności formują się w ramach tzw. regionalnych kompleksów bezpieczeństwa [→ teoria kompleksów bezpieczeństwa]. Wertykalny, hierarchiczny wymiar struktury bezpieczeństwa łączy podmioty indywidualne z państwami i międzynarodowym systemem. Poziome, horyzontalne powiązania skupisk regionalnych (kompleksów) wytwarzających własną tożsamość w wyniku złożonych, dyskursywnych i wielopoziomowych interakcji budują silne sieci współzależności, oparte na współpracy i rywalizacji. Należy je postrzegać i analizować w kontekście podatności kompleksów bezpieczeństwa (i należących do nich państw) na rozliczne zagrożenia i wyzwania determinujące dyskursy bezpieczeństwa. Przydatnym narzędziem analitycznym jest pojęcie sektorów bezpieczeństwa, które naświetla różnorodne praktyki sekurytyzacyjne, czyli zabiegi polegające na przekształceniu wybranej kwestii w problem bezpieczeństwa, zazwyczaj wywołany przez egzystencjalne zagrożenia, wymagający natychmiastowych i często nadzwyczajnych środków i metod działania. [Artur Gruszczak]

Literatura: B. Buzan, People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations, Wheatsheaf Books, Brigton 1983 • B. Buzan, New Patterns of Global Security in the Twenty-First Century, „International Affairs” 1991, nr 67(3) • B. Buzan, O. Wæver, Regions and Power. The Structure of International Security, Cambridge 2003.