CARTERA DOKTRYNA – doktryna polityczna ogłoszona 23 stycznia 1980 r. przez 39. prezydenta USA w orędziu o stanie państwa, w którym stwierdził, że USA użyją siły militarnej, jeśli będzie to konieczne, do obrony swoich narodowych interesów w Zatoce Perskiej. Jimmy Carter (właśc. James Earl Carter Jr.), laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2002 r., był prezydentem USA w latach 1977‒1981 z ramienia Partii Demokratycznej. Doktryna Cartera [d.Car.] była odpowiedzią na interwencję ZSRR w Afganistanie w grudniu 1979 r. Miała powstrzymać dążenia ZSRR do włączenia regionu Zatoki Perskiej do swojej strefy wpływów. Region ten uważany był za obszar o żywotnym znaczeniu dla USA począwszy od drugiej wojny światowej. Carter w swoim orędziu oświadczył m.in.: „nasze stanowisko będzie absolutnie jasne: próba przejęcia kontroli nad regionem Zatoki Perskiej przez jakąkolwiek siłę zewnętrzną będzie uważane za atak na żywotne interesy USA Ameryki, a taki atak zostanie odparty wszelkimi niezbędnymi środkami, w tym siłą militarną”. Konsekwencją d.Car. była zwiększona obecność wojskowa USA w regionie Bliskiego Wschodu opierająca się na zwiększeniu aktywności marynarki wojennej w regionie Zatoki Perskiej i Oceanu Indyjskiego oraz rozbudowie sił szybkiego reagowania. W 1983 r. utworzono Dowództwo Centralne (U.S. Central Command), nadzorujące amerykańskie operacje wojskowe w regionie Bliskiego Wschodu. Zwiększono również pomoc wojskową dla sojuszników regionalnych (m.in. Arabii Saudyjskiej, Egiptu, Izraela). Na podstawie d.Car. podjęto decyzję o zaangażowaniu USA w kwestię inwazji Iraku na Kuwejt, co skutkowało pierwszą wojną w Zatoce Perskiej oraz w dalszej perspektywie inwazją USA i tzw. koalicji chętnych na Irak w 2003 r. [Wiesław Śmiałek]

Literatura: H.T. Nash, American Foreign Policy. A. Search for Security, Pacific Grove CA 1985 • L. Pastusiak, Prezydenci USA Ameryki Północnej, Warszawa 1999.