DZIAŁALNOŚĆ HUMANITARNA – aktywność służąca pomocy i ochronie godności ofiar sytuacji nadzwyczajnych, takich jak → klęski żywiołowe lub → kryzysy spowodowane działalnością człowieka, w tym → konflikty zbrojne. Głównym celem akcji humanitarnych jest zapewnianie podstawowych potrzeb egzystencjalnych ludności, w tym dostarczanie pożywienia i wody, ubioru, środków higienicznych, miejsc schronienia i innych niezbędnych do życia produktów. Katalog ten uzupełniają usługi medyczne, prawne, psychologiczne, doradcze i edukacyjne. Efektem działalności humanitarnej [dz.h.] jest ratowanie życia oraz zmniejszanie cierpienia ofiar, w tym również zapewnianie trwałych rozwiązań dotyczących wysiedleńców, → uchodźców.

Ideologiczny fundament dz.h. stanowią trzy humanitarne zasady: człowieczeństwa, bezstronności i neutralności. Pierwsza z nich oznacza przyznanie pierwszeństwa ratowaniu ludzkiego życia oraz przynoszeniu ulgi w cierpieniu ponad wszystko inne i zawsze, gdy potrzeby te pojawią się. Druga zasada stanowi imperatyw pomagania każdemu, kto tego potrzebuje, niezależnie od innych cech określających daną osobę. Trzecia reguła określa, że dz.h. nigdy nie faworyzuje żadnej ze stron konfliktów czy sporów. Tym samym jest ona wolna od celów politycznych, militarnych, gospodarczych czy innych niebędących spełnieniem poprzednich dwóch norm.

Zasady humanitarne wywodzą się z dorobku Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża, pierwszej w dziejach organizacji humanitarnej, wywodzącej się z Międzynarodowego Komitetu Pomocy Rannym utworzonego w 1863 r. W tym okresie państwa europejskie podjęły też wysiłek ustalenia ponadnarodowych norm prawnych określających zasady → pomocy humanitarnej. Dz.h. ma dzięki temu umocowanie prawne, które współcześnie ma postać → międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych. Jest to prawo powszechne w przestrzeni międzynarodowej, którego stroną jest współcześnie większość istniejących państw. Składają się na nie m.in. wszystkie → konwencje genewskie, począwszy od Konwencji o polepszeniu losu rannych żołnierzy w armiach czynnych z 1864 r., poprzez kolejne konwencje z roku 1906, 1929 i 1949, aż po dwa protokoły dodatkowe do tychże z 1977 r., a także → konwencje haskie. [Jakub Adamkiewicz]

Literatura: A. Skowrońska, Rola pomocy humanitarnej w stosunkach międzynarodowych, Gdańsk 2016.