DZIAŁANIA AEROMOBILNE – działania w sytuacjach walki, w których związki taktyczne, oddziały i pododdziały wojsk lądowych przemieszczane są z wykorzystaniem statków powietrznych (samolotów lub śmigłowców) w celu zaangażowania się w walkę powietrzno-lądową. Składają się na nie wykonywane w różnym miejscu lub czasie odrębne → desanty powietrzne lub szturmy powietrzno-lądowe. Istotą działań aeromobilnych [dz.aer.] jest wykonanie ataku (szturmu) przez siły wcześniej dostarczone w rejon obiektu drogą powietrzną. Głównym celem dz.aer. jest stworzenie warunków do uzyskania zaskoczenia, zdobycie lokalnej przewagi i inicjatywy oraz skrócenie czasu między uderzeniami ogniowymi na dalekie cele a wykonaniem na nie ataku przez wojska. Wykorzystanie dz.aer. nadaje rozmach przestrzenny oraz dynamikę działaniom bojowym wojsk lądowych, umożliwia dowódcom szybką reakcję na całej szerokości i głębokości obszaru (pasa, rejonu) odpowiedzialności, pomaga w przejęciu inicjatywy i uzyskaniu swobody działania. Dz.aer. mogą być prowadzone samodzielnie lub we współdziałaniu z innymi rodzajami wojsk (sił zbrojnych).
Dz.aer. znajdują zastosowanie we wszystkich zasadniczych rodzajach działań bojowych (obronie, natarciu, działaniach opóźniających). Mogą być prowadzone w celu opanowania i utrzymania ważnych obiektów lub kluczowych rejonów działań, izolacji wojsk przeciwnika, rozpoznania jego sił, mylenia co do głównego wysiłku (kierunku) prowadzonych działań. Zdolność do wykonywania manewrów pionowych, przemieszczanie się nad przeszkodami lub obejście pozycji przeciwnika daje możliwość uzyskania zaskoczenia i prowadzenia uderzeń na obiekty (rejony) trudno dostępne. Szybkie przegrupowanie i przemieszczenie sił pozwala na błyskawiczne wsparcie wojsk walczących na newralgicznych kierunkach, ich zluzowanie lub wzmocnienie w sytuacji okrążenia.
Dz.aer. prowadzone są przez wojska aeromobilne, czyli siły odpowiednio przygotowane i dysponujące własnymi lub przydzielonymi statkami powietrznymi, które zdolne są do przemieszczania się drogą powietrzną oraz do prowadzenia walki w wymiarze powietrzno-lądowym. W skład wojsk aeromobilnych wchodzą jednostki kawalerii powietrznej, jednostki powietrznodesantowe, desantowo-szturmowe oraz lotnictwo wojsk lądowych. Prowadzenie dz.aer. ograniczone jest kilkoma czynnikami, do których m.in. zalicza się warunki meteorologiczne, wrażliwość wojsk na oddziaływanie przeciwnika w czasie przelotu i bezpośrednio po wylądowaniu, mała ilość środków wsparcia ogniowego, trudności w zaopatrywaniu walczących sił.
Siły i środki wydzielane do dz.aer. są uzależnione od otrzymanego zadania. Na potrzeby jego realizacji tworzone jest ugrupowanie bojowe składające się z: komponentu powietrznego – śmigłowce, samoloty przeznaczone do transportu wojsk wraz z wyposażeniem
oraz wsparcia działań bojowych na lądzie; komponentu naziemnego – pododdziały powietrznodesantowe, desantowo-szturmowe przeznaczone do realizacji zadania po wylądowaniu; elementów wsparcia bojowego – pododdziały artylerii, obrony przeciwlotniczej, wojsk inżynieryjnych i chemicznych realizujące wsparcie i zabezpieczenie działań komponentu lądowego; elementów zabezpieczenia logistycznego – pododdziały i urządzenia zabezpieczające potrzeby logistyczne; odwodu – niewielki pododdział powietrznodesantowy, desantowo-szturmowy. Dz.aer. zazwyczaj prowadzone są w sześciu etapach: 1. przygotowawczy, w którym realizowane są niezbędne treningi i ćwiczenia zgrywające pododdziały wyznaczone do realizacji zadań aeromobilnych; realizowane jest również rozpoznanie obiektu (rejonu) sił przeciwnika, terenu oraz prowadzona jest analiza pogody na czas wykonywanych zadań; 2. obejmuje ześrodkowanie sił i środków w rejonie wyczekiwania do załadunku na statki powietrzne; 3. załadunek oraz formowanie ugrupowania bojowego na czas przemieszczenia; 4. przelot do rejonu lądowania zgodnie z ustaloną trasą; 5. lądowanie w głównych lub zapasowych strefach lądowania, poprzedzone jest zazwyczaj walką elektroniczną, obezwładnieniem obrony przeciwlotniczej przeciwnika oraz lotniczym przygotowaniem i wsparciem ogniowym; 6. działania na lądzie, na tym etapie potwierdzany (identyfikowany) jest cel (obiekt) ataku, w razie konieczności aktualizowana jest również ocena przeciwnika, a co za tym idzie udział sił i środków wojsk własnych niezbędnych do opanowania (zniszczenia) obiektu, doprecyzowane są zadania oraz określane dodatkowe przedsięwzięcia niezbędne do ich wykonania; etap ten obejmuje wykonanie zadania oraz działanie po jego wykonaniu (obrona opanowanego obiektu, połączenie z siłami własnymi, przejście do → działań nieregularnych, wycofanie, podjęcie przez statki powietrzne).
Dz.aer. nie powinny być utożsamiane z przegrupowaniem powietrznym, które obejmuje tylko transport lotniczy wojsk wraz z wyposażeniem z jednego położenia w drugie bez zaangażowania ich w walkę. [Krystian Frącik]
Literatura: Regulamin działań wojsk lądowych, Warszawa 2008 • Airborne Operations. FM 90-26, Washington 1990 • Air Assault Operations. ATTP 3-18.12 (FM 90-4), Washington 2011.