DZIAŁANIA ASYMETRYCZNE – niekonwencjonalna aktywność podmiotów państwowych lub niepaństwowych, w której zachodzi wyraźna dysproporcja pomiędzy stronami konfliktu w zakresie sił i środków użytych w danej sytuacji politycznej, militarnej, gospodarczej, społecznej i innej. Asymetryczność działań może objawiać się zarówno w poziomie potencjałów stron konfliktu, jak i w użyciu lub groźbie użycia tychże potencjałów nieadekwatnie do zaistniałej sytuacji. W języku wojskowym działania asymetryczne [dz.asym.] oznaczają działania niekonwencjonalne, inne niż klasyczne działania zbrojne podmiotu państwowego, przy założeniu, że z zagrożeniem miałaby sobie radzić regularna armia. Jako dz.asym. określa się przejście armii do → działań nieregularnych, np. prowadzenie wojny partyzanckiej. Działania nieregularne występują, gdy strona przeciwna znacząco odbiega poziomem technologicznym, kulturowym (system wartości), a zaangażowane siły i środki są niewspółmierne do rozmachu działań. Niewspółmierność w zaangażowaniu militarnym w walkę z przeciwnikiem asymetrycznym może oznaczać albo użycie regularnych oddziałów wojska w walce z potencjalnie słabszym, ale słabo rozpoznanym przeciwnikiem, albo prowadzenie walki partyzanckiej z przeciwnikiem dysponującym znaczną przewagą.

W sferze czysto militarnej dla przeciętnego państwa przeciwnik asymetryczny to: 1. państwo dysponujące przeważającym → potencjałem militarnym (np. mocarstwo jądrowe); 2. podmiot niepaństwowy, którego sposób działania znacząco odbiega od klasycznych reguł walki zbrojnej (np. organizacja terrorystyczna); 3. podmiot państwowy dysponujący niewielkim potencjałem militarnym bądź słabo zorganizowany, który nie jest w stanie podjąć równorzędnej walki z dobrze przygotowaną armią (państwa Trzeciego Świata).

W odniesieniu do walki z użyciem sił zbrojnych asymetria dotyczy zróżnicowania stron konfliktu pod względem sił i środków, na które składa się potencjał ludzki, technika wojskowa i możliwości logistycznego zabezpieczenia działań. Dokumenty normatywne dotyczące sposobu prowadzenia walki zbrojnej określają dz.asym. jako takie, w których strona przeciwna nie jest zdefin-iowana lub jej zdefiniowanie nie jest wystarczające do zastosowania regularnych form walki. Przez dz.asym. rozumie się m.in.: odmienną taktykę walki, w tym nieuczciwą walkę; oddziaływanie na wrażliwe punkty w systemie walki strony przeciwnej; → wojnę psychologiczną; walkę informacyjną, w tym → dezinformację i oddziaływania propagandowe na personel wojskowy i opinię publiczną po obu stronach konfliktu. Dz.asym. jest też groźba użycia → broni masowego rażenia w stosunku
do przeciwnika, z którym prowadzona jest wojna konwencjonalna lub też w stosunku do przeciwnika potencjalnego, na etapie zmagań polityczno-dyplomatycznych. [→ wojna asymetryczna] [Marzena Walkowiak, Tadeusz Szczurek]

Literatura: J. Pawłowski, P. Gawliczek, Zagrożenia asymetryczne, Warszawa 2003 • T. Szczurek, Asymetria w środowisku bezpieczeństwa [w:] Asymetryczne zagrożenia bezpieczeństwa narodowego w XXI wieku, red. T. Szczurek, Warszawa 2014.