EWAKUACJA – przemieszczanie (samodzielne lub zorganizowane) ludzi, zwierząt i/lub mienia ze strefy niebezpiecznej do strefy bezpiecznej. Jeden ze sposobów postępowania w obliczu → zagrożeń, realizowany w sytuacji, gdy ryzyko pozbawienia życia i zdrowia ludzi związane z pozostaniem w strefie niebezpiecznej jest większe niż ryzyko przemieszczenia do strefy bezpiecznej. Ewakuacja [ew.] dzielona jest według kryteriów: zasięgu – ew. obiektów, ew. terenów; sposobu prowadzenia – niezwłoczna lub stopniowa, powszechna lub fazowa; czasu trwania – krótkookresowa, długookresowa; charakteru oddziaływania zagrożeń – bezpośrednia, z wykorzystaniem miejsc czasowego schronienia; stopnia zorganizowania – ew. zorganizowana, samoewakuacja zorganizowana, samoewakuacja spontaniczna; okoliczności uruchamiania. Ze względu na rodzaj i skalę zagrożenia wyróżnia się trzy stopnie ew.: I stopień – niezwłoczne przemieszczenie ludności (mienia) z rejonów, w których wystąpiło nieprzewidziane bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego do rejonów bezpiecznych; II stopień ‒ uprzednio przygotowane przemieszczenie ludności (mienia) z rejonów przyległych do zakładów, obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności (mienia) w przypadku ich uszkodzenia lub awarii; III stopień – uprzednio przygotowane przemieszczenie ludności (mienia) podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa; prowadzona jest w związku z zagrożeniami związanymi z zagrożeniem bezpieczeństwa państwa, kryzysem oraz wojną.

Ew. może być inicjowana przez osobę kierującą działaniami ratowniczymi, w tym kierującego działaniem ratowniczym z ramienia → Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego (ew. I stopnia), organy administracji publicznej pełniące role decydentów → systemu zarządzania kryzysowego (ew. wszystkich trzech stopni); dowódców wojskowych w odniesieniu do działań prowadzonych w warunkach → zagrożeń militarnych (ew. III stopnia) oraz przez ludność znajdującą się w strefie niebezpiecznej – dotyczy samoewakuacji. Informacje dotyczące ew. są ujmowane m.in. w planach zarządzania kryzysowego, planach obrony cywilnej oraz instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego.

Ew. może generować zagrożenia wtórne, m.in. takie jak urazy powstałe w trakcie przemieszczania się, utrata życia, rozdzielenie członków rodzin, kolizje i wypadki komunikacyjne, niepokoje społeczne, pożary, zagrożenia epidemiczne, grabież i inne rodzaje naruszeń porządku publicznego. [Paweł Gromek, Justyna Stochaj, Wojciech Wróblewski]

Literatura: P. Gromek, Teoria organizacji bezpieczeństwa na przykładzie masowej ewakuacji ludności, Warszawa 2017 • M. Simonova, P. Polednak, Rescue and Evacuation Operations in the Intervention [w:] Emergency Evacuation of People from Buildings, red. P. Kępka, W. Jaskółowski, Warszawa 2011.