HEGEMONIZM – dominacja, wszechstronny prymat, absolutne przywództwo polityczne bądź ekonomiczne, pełnienie roli lidera, przewodnika. W kategoriach ideologicznych oznacza przewagę jednego państwa nad innym, przewodnictwo w określonych systemach (np. globalnym, międzynarodowym, regionalnym), a w kategoriach sprawczych dążenie do osiągnięcia hegemonii, czyli nieograniczonej władzy, do potęgi (np. gospodarczej, technologicznej, rynkowej, kapitałowej, politycznej, militarnej). Hegemonizm [heg.] to termin bliskoznaczny z imperializmem, samowładztwem, jednowładztwem, → dyktaturą, mocarstwowością, → totalitaryzmem, autokracją, despotyzmem, absolutyzmem, wielkomocarstwowością. Wywodzi się od pojęcia hegemona, którym może być: 1. państwo dysponujące w przestrzeni objętej heg. największym potencjałem, wpływami, mocarstwowością (skala makro); 2. lider, dominant, przewodnik, przywódca w określonej dziedzinie, w ekonomii, w systemie, na rynku towarów, handlu, usług (skala mikro).

Heg. odnoszony głównie do stosunków międzynarodowych, systemowej dominacji politycznej, militarnej, ekonomicznej, gospodarczej, ustrojowej, prawno-normatywnej może także dotyczyć węższych przestrzeni analitycznych – np. dominujących w danym okresie historycznym koncepcji filozoficznych, teorii socjologicznych, ekonomicznych, doktryn politycznych, zasad prakseologii czy reguł zarządzania (przedsiębiorstwami, zespołami ludzkimi, kapitałem itp.), zawsze wymaga osiągnięcia hegemonii w określonej dziedzinie, systemie czy układzie. [Elżbieta Trafiałek]

Literatura: M. Wróblewski, Hegemonia i władza, Toruń 2022 • T. Zarycki, Hegemonia inteligencka, „Kultura i Społeczeństwo” 2014, nr 4.