INDO-PACYFIK – koncepcja geostrategiczna traktująca region Indo-Pacyfiku w kategoriach jednej geopolitycznej całości; jej głównym przesłaniem jest powstrzymywanie Chińskiej Republiki Ludowej oraz rozrostu jej wpływów w basenie Pacyfiku oraz na świecie. Głównym liderem tej koncepcji jest USA. O znaczeniu tego regionu decyduje to, że przebiegają tędy główne szlaki transportu morskiego, który uznany jest za krwiobieg światowej gospodarki. Koncepcja Indo-Pacyfiku tworzy nową mapę mentalną elit politycznych, które w odniesieniu do niej podejmują decyzje polityczne, w tym o kształcie polityki obronnej, polityki bezpieczeństwa. Indo-Pacyfik jest ukierunkowany zarówno na powstrzymywanie Chin, jak i na wykluczenie Rosji z decydowania o tej przestrzeni w przyszłości. Głównymi państwami, które promują koncepcje Indo-Pacyfiku, są Australia, Japonia oraz USA. Indo-Pacyfik należy rozumieć jako zachodnią koncepcję defensywną wobec Chin dążących do rewizji ładu światowego oraz ich projektów geoekonomicznych, takich jak One Belt, One Road. Amerykańska administracja uznała region Indo-Pacyfiku za najważniejszy obszar dla zachowania globalnej dominacji USA poprzez konfrontację z Chinami („wolny i otwarty Indo-Pacyfik”).
W pracach z zakresu geopolityki pojęcie to pojawia się już w latach 20. XX w., m.in. u Karla Haushofera. Jako pierwszego, który mówił o „strategii Indo-Pacyfiku” (2006‒2007), wskazuje się hinduskiego stratega i dyrektora wykonawczego National Marine Foundation w New Delhi Gurpreeta S. Khuranę. Pierwszym znaczącym politykiem, który rozpoczął promocję koncepcji Indo-Pacyfiku, był premier Japonii Shinzō Abe.
Politykę wobec regionu przedstawiły kolejno Japonia (2016), Australia (2017), USA (2017), Indie (2018), Francja (2019), a także Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej, → ASEAN (2019). Państwa te różnią się w tym, jak pojmują granice regionu, co stanowi odzwierciedlenie ich położenia i interesów politycznych. USA definiują Indo-Pacyfik jako obszar od zachodnich wybrzeży Indii do zachodniego wybrzeża Ameryki. Według Indii obejmuje on cały Ocean Indyjski i zachodnią część Pacyfiku. Dla ASEAN pokrywa się z Azją-Pacyfikiem i Oceanem Indyjskim. Według Japonii to obszar łączący dwa kontynenty: Azję i Afrykę oraz dwa oceany: Pacyfik i Indyjski; podobnie szerokie rozumienie prezentują Australia czy Francja.
Termin i koncepcja Indo-Pacyfiku zastąpiły funkcjonujący wcześniej oficjalny termin „Azja-Pacyfik”, a główna różnica polega na docenieniu strategicznego znaczenia Oceanu Indyjskiego, a także Indii, leżących centralnie w tym akwenie, jako ważnej
regionalnej potęgi. Ponadto większy nacisk kładzie się na obszar morski, a nie na przestrzeń lądową Azji.
Strategia USA w regionie Indo-Pacyfiku skupia się przede wszystkim na kwestiach bezpieczeństwa. Jednakże w maju 2022 r. prezydent Joe Biden ogłosił w Tokio powołanie nowej inicjatywy regionalnej pod nazwą „Ramy gospodarcze Indo-Pacyfiku”, która obejmie cztery filary: handel, łańcuchy dostaw, kwestie energii odnawialnej i infrastruktury oraz podatki i przeciwdziałanie korupcji. [Marcin Wałdoch]
Literatura: P. Kugiel, Indie a amerykańska koncepcja „wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku”, „Biuletyn PISM” 2018, nr 52 • Strategies for the Indo-Pacific: Perceptions of the U.S. and Like-Minded Countries, red. S. Nagao, Washington 2019 • R. Medcalf, Info-Pacific Empire: China, America and the Contest for the World’s Pivotal Region, Manchester 2020.