INTEGRALNOŚĆ TERYTORIALNA – zasada prawa międzynarodowego oznaczająca, że terytorium państwa tworzy nierozerwalną i nienaruszalną całość, a zatem obowiązuje normatywny zakaz jej naruszania, zwłaszcza poprzez użycie siły. Jest ściśle powiązana z zasadą → suwerenności państw. Zasada ta zakłada obowiązek respektowania granic międzynarodowych [→ nienaruszalność granic], niedopuszczalne jest użycie siły zbrojnej z zamiarem odłączenia części terytorium państwowego [→ aneksja]. Ochronie podlega całość terytorium poprzez zakaz nabywania go siłą i nielegalność takowego oraz nietykalność w związku z zakazem okupacji wojskowej. Wyłączone jest również podejmowanie innych, bezpośrednich lub pośrednich aktów przymusu. Respektowanie i poszanowanie integralności terytorialnej [int.ter.] determinują stabilność stosunków międzynarodowych i porządku prawnomiędzynarodowego.

Zasada int.ter. stanowi jeden z fundamentów, na którym opierał się już w XVII w. postwestfalski ład międzynarodowy. Po pierwszej wojnie światowej została zapisana w Pakcie Ligii Narodów, w którym to dokumencie państwa zobowiązały się szanować i utrzymywać całość terytorialną i niezależność polityczną państw. Karta NZ chroni
int.ter. poprzez zakaz użycia siły w celu jej naruszenia.

Int.ter. należy do podstawowych wartości → bezpieczeństwa narodowego, obok suwerenności (w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym) oraz przetrwania społeczeństwa. W prawie międzynarodowym i stosunkach międzynarodowych występuje współcześnie z reguły w połączeniu z kwestią niezależności politycznej państwa. Terytorium państwa jest strefą, w której niezależność polityczna państwa może znaleźć swój wyraz i w którą obce rządy nie mogą co do zasady ingerować. W konsekwencji int.ter. wymaga nie tylko ochrony przed trwałymi zmianami granic, ale także ochrony przed wszelkiego rodzaju ingerencjami na terytorium państwa z zewnątrz. [Joanna Lubimow]

Literatura: R. Bierzanek, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2004 • A. Muś, Rewizja stosowania prawa do samostanowienia w XXI wieku. Nowe wyzwania dla prawa międzynarodowego, Katowice 2019.