KONFLIKT KULTUROWY – typ konfliktu międzygrupowego, w którym podstawą dyferencjacji pomiędzy podmiotami są wartości kulturowe rozumiane przez pryzmat tożsamości narodowej i etnicznej, w tym relacji do własnego narodu i ojczyzny (→ patriotyzm), stosunku do religii i jej roli w państwie i społeczeństwie, kształtowania młodego pokolenia w zinstytucjonalizowanym systemie oświaty i wychowania czy różnic w stylu życia. Kiedy normy, wartości i przekonania są niespójne, „doświadczamy sprzeczności kulturowych” – jak to określa Jonathan H. Turner, co w konsekwencji doprowadzić może do zamieszek, protestów, przemian i reorganizacji społeczeństwa, popychając grupy na drogę konfliktu. Dominuje pogląd, że konflikt kulturowy [kon.k.] stanowi jeden z rodzajów → konfliktów społecznych. Mowa jest wówczas o kon. społecznych o podłożu kulturowym. Spotkać się można z twierdzeniem, że mamy do czynienia z kategorią nadrzędną w stosunku do → konfliktu etnicznego czy konfliktu religijnego, w związku z czym można je potraktować jako odrębny typ kon. międzygrupowego, niemniej takie rozumienie kon.k. wydaje się zbyt wąskie.

Z punktu widzenia → nauk o bezpieczeństwie kluczowe jest znalezienie odpowiedzi na pytania, w jaki sposób kon.k. wpływa na bezpieczeństwo międzynarodowe, bezpieczeństwo państwa i społeczeństwa? W tym kontekście powinno zwracać się uwagę na kohezję społeczną (kon.k. stanowi potencjalne zagrożenie dla jedności grupy), rolę ugrupowań ekstremistycznych i fundamentalistycznych dla eskalacji kon.k., a zwłaszcza przygotowanie instytucji systemu bezpieczeństwa narodowego (podsystemu kierowania i podsystemów wykonawczych, w tym policji, służb specjalnych) do przejęcia kontroli nad kon.k. [Tomasz Szyszlak]

Literatura: A. Jagiełło-Szostak, N. Sienko, T. Szyszlak, Konflikty kulturowe a bezpieczeństwo. Mniejszości etniczne – ludy tubylcze – uchodźcy w przestrzeni postkomunistycznej, Wrocław 2018 • J.H. Turner, Sociology: Concepts and Uses, New York 1994.