KONWENCJA O BRONI BIOLOGICZNEJ – (ang. Biological Weapons Convention, BWC) skrócona nieformalna nazwa Konwencji o zakazie prowadzenia badań, produkcji i gromadzenia zapasów broni bakteriologicznej (biologicznej) i toksycznej oraz ich zniszczeniu [→ broń biologiczna]. Projekt BWC uzgodniono w 1971 r. w Genewie na Konferencji Komitetu ds. Rozbrojenia, a następnie 16 grudnia 1971 r. został on zaakceptowany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Konwencję otwarto do podpisu 10 kwietnia 1972 r. w Londynie, Moskwie i Waszyngtonie, a weszła ona w życie po uzyskaniu wymaganej liczby ratyfikacji (przez 22 państwa) w 1975 r. Według stanu na koniec 2022 r. państwami stronami konwencji są 184 państwa, a cztery kolejne państwa są jej sygnatariuszami (podpisały ją, lecz jeszcze jej nie ratyfikowały: Egipt, Haiti, Somalia i Syria). Konwencji nie podpisało ani nie ratyfikowało 9 państw: Czad, Komory, Dżibuti, Erytrea, Izrael, Kiribati, Mikronezja, Sudan Południowy i Tuvalu. BWC stanowi uzupełnienie Protokołu dotyczącego zakazu używania gazów duszących, trujących lub podobnych oraz środków bakteriologicznych z 1925 r., który m.in. zakazuje stosowania środków wojny biologicznej. BWC zabrania rozwijania (prowadzenia badań) broni biologicznej i toksycznej, nabywania, produkcji i gromadzenia jej zapasów, przekazywania innym stronom i nakłaniania innych do jej nabywania lub utrzymywania oraz nakazuje zniszczenie lub pokojowe wykorzystanie posiadanych zapasów.

Konwencja zawiera jedynie 15 artykułów, a jej treść została uzupełniona licznymi dodatkowymi wyjaśnieniami, uzgodnionymi na kolejnych, organizowanych zazwyczaj co pięć lat konferencjach przeglądowych. Dotychczas odbyło się ich dziewięć, pierwsza w 1980 r., a dziewiąta na przełomie listopada i grudnia 2022. Konferencje przeglądowe dotyczą przede wszystkim mechanizmów monitorowania wcielania w życie postanowień konwencji, które nie zostały określone w jej treści. W rezultacie podjętych działań na konferencji przeglądowej w 2006 r. przyjęto ustalenia dotyczące środków wzmacniających reżim weryfikacji wykonania postanowień BWC. Zadecydowano także o powołaniu Jednostki Wsparcia Implementacji, która pełni funkcje administracyjne oraz wspiera państwa sygnatariuszy w realizacji przedsięwzięć związanych z BWC (działa w genewskim oddziale Biura ONZ ds. Rozbrojenia).

Ważnym elementem implementacji BWC są → środki budowy zaufania przyjęte na drugiej (1986), a następnie uaktualnione na trzeciej (1991) i siódmej (2011) konferencji przeglądowej. Mają one za zadanie zapobieganie lub ograniczanie dwuznaczności, wątpliwości i podejrzeń oraz poprawę międzynarodowej koordynacji w dziedzinie pokojowej działalności biologicznej. Cel ten jest osiągany poprzez wymianę informacji dotyczących: 1. ośrodków badawczych, laboratoriów i programów badawczo-rozwojowych związanych z obroną biologiczną; 2. wybuchu chorób zakaźnych i podobnych zdarzeń wywołanych przez toksyny; 3. wyników badań i promocji wykorzystania wiedzy z zakresu przedmiotowego BWC; 4. wprowadzania ustawodawstwa, regulacji i innych podobnych środków związanych z działalnością biologiczną; 5. minionej działalności w zakresie ofensywnych i/lub defensywnych biologicznych programów badawczo-rozwojowych; 6. zakładów produkujących szczepionki. Aktualnie niespełna połowa państw stron regularnie przekazuje informacje w ramach tego mechanizmu. [Lech Chojnowski]

Literatura: L. Chojnowski, Bezpieczeństwo międzynarodowe. Aspekty instytucjonalne i organizacyjne, Słupsk 2017 • The Biological Weapons Convention. An Introduction, Second Edition, United Nations 2021.