LOTNICTWO WOJSKOWE – komponent powietrzny → Sił Zbrojnych RP, zwany wojskami lotniczymi, statki powietrzne i bazy wykorzystywane przez SZ, którego podstawową bronią są różnego rodzaju uzbrojone i nieuzbrojone statki powietrzne. Stanowi część → lotnictwa państwowego (obok → lotnictwa służb porządku publicznego), podlega resortowi obrony narodowej.

Ze względu na przeznaczenie lotnictwo wojskowe [lot.woj.] dzieli się na lotnictwo bojowe, które obejmuje lotnictwo myśliwskie i uderzeniowe (szturmowe, myśliwsko-bombowe i bombowe) oraz lotnictwo pomocnicze (wspierające i zabezpieczające). W czasie pokoju lot.woj. realizuje zadania, które mają charakter zarówno militarny, jak i niemilitarny. Zadania militarne lot.woj. dzielą się na trzy zasadnicze grupy: obrona (zapewnienie suwerenności i nienaruszalności) przestrzeni powietrznej państwa; kontrola ruchu lotniczego w narodowej i sojuszniczej przestrzeni powietrznej; szkolenie i odtwarzanie zasobów. Zadania pozamilitarne lot.woj. obejmują: poszukiwanie i ratownictwo lotnicze nad lądem i nad morzem; transport lotniczy VIP; wsparcie sił usuwających skutki klęsk żywiołowych i katastrof.

W ramach reagowania kryzysowego przewiduje się użycie lot.woj. do działań w ramach: wymuszania (egzekwowania) sankcji; zwalczania → terroryzmu; operacji przeciwpartyzanckich i przeciwpowstańczych; ewakuacji osób niezaangażowanych z rejonów destabilizacji lub konfliktów; pomocy i wsparcia demokratycznych i legalnie działających władz cywilnych; operacji przeciw proliferacji → broni masowego rażenia lub narkotyków.

Działania lot.woj. w ramach konfliktu zbrojnego obejmują działania: przeciw siłom powietrznym (mające na celu zdominowanie przestrzeni powietrznej); przeciw siłom lądowym (wspierające wojska własne i izolujące rejony działań bojowych); przeciw siłom morskim (działania powietrzne na morzu); działania powietrzne o wymiarze strategicznym skierowane przeciw siłom zbrojnym oraz istotnym elementom gospodarki i ośrodkom kierowania państwem; działania powietrzne o charakterze wspierającym.

Lotnictwo bojowe stanowią statki powietrzne (samoloty lub śmigłowce, z załogą lub bezzałogowe) dysponujące uzbrojeniem i wyposażeniem przeznaczonym do zwalczania różnych celów, przy użyciu broni pokładowej: kierowanych lub niekierowanych pocisków rakietowych, bomb, karabinów, działek lub innego uzbrojenia. Lotnictwo bojowe tworzą jednostki wyposażone w samoloty myśliwskie lub uderzeniowe (bombowe, myśliwsko-bombowe i szturmowe). Wyróżniają je cechy techniczno-taktyczne i bojowe decydujące o wysokiej skuteczności. Dyspozycyjność i wysoka gotowość bojowa, rozumiane jako zdolność do szybkiego podejmowania zróżnicowanych zadań realizowanych z wykorzystaniem przestrzeni powietrznej, umożliwiają władzom politycznym i dowództwom wojskowym szybkie reagowanie w sytuacjach kryzysowych lub podejmowanie skutecznych działań w zaistniałej sytuacji bojowej.

Lotnictwo pomocnicze to statki powietrzne nie posiadające uzbrojenia i przeznaczone do zadań innych niż bojowe. Lotnictwo pomocnicze dzieli się na lotnictwo zabezpieczające i wspierające. Zabezpieczenie działań realizuje lotnictwo transportowe, rozpoznawcze, poszukiwania i ratownictwa oraz łącznikowe, natomiast we wsparciu działań biorą udział samoloty przeznaczone do wczesnego wykrywania, dowodzenia i naprowadzania, dławienia obrony przeciwlotniczej, tankowania powietrznego, walki elektronicznej oraz lotnictwo przeznaczone do udziału w operacjach specjalnych (propagandowych, walki psychologicznej).

Lotnictwo pomocnicze realizuje szerokie spektrum zadań powietrznych związanych ze zwiększaniem możliwości bojowych, w tym mobilności wojsk, z zabezpieczaniem i ubezpieczaniem działań, a także z uzyskiwaniem szeroko rozumianej przewagi informacyjnej. Zadania te są określane jako wspierające działania powietrzne i mogą być prowadzone w celu wsparcia realizacji zadań taktycznych przez lotnictwo bojowe, ale również w celu zabezpieczenia i wsparcia innych rodzajów wojsk w operacjach.

Poszukiwanie i ratownictwo w czasie pokoju oraz bojowe poszukiwanie i ratownictwo w czasie kryzysu i wojny obejmują działania polegające na wykorzystaniu zarówno samolotów, jak i śmigłowców oraz wyspecjalizowanych zespołów ratowniczych i sprzętu w celu poszukiwania i ratowania poszkodowanych w wypadkach lotniczych, a w czasie wojny personelu wojskowego będącego w niebezpieczeństwie na terytorium przeciwnika. Siły powietrzne każdego państwa są zasadniczym komponentem narodowych systemów poszukiwania i ratownictwa lotniczego, a lotnicy wojskowi, personel techniczny i służby ratownictwa pełnią nieustanne dyżury, aby nieść pomoc rozbitkom i ludziom w niebezpieczeństwie, gdy zachodzi taka potrzeba. [Janusz Karpowicz]

Literatura: J. Karpowicz, E. Cieślak, Lotnictwo wsparcia w sojuszniczych działaniach powietrznych, Warszawa 2003 • J. Karpowicz, Podstawy taktyki lotnictwa, Dęblin 2008 • J. Karpowicz, Poszukiwanie i ratownictwo lotnicze, Dęblin 2010.