MILITARYZACJA PRZESTRZENI KOSMICZNEJ – proces umieszczania w przestrzeni kosmicznej sił i środków, które mogą być wykorzystane do działań bojowych oraz przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie lub odparcie napadu, a także uzyskanie przewagi informacyjnej poprzez wykorzystanie zasobów kosmicznych. Pomimo braku jednej ogólnie przyjętej definicji przestrzeni kosmicznej w międzynarodowym porządku prawnym większość narodowych agencji czy sił zbrojnych jako granicę między przestrzenią powietrzną a przestrzenią kosmiczną przyjmuje tzw. linię Kármána przebiegającą na wysokości 100 km n.p.m. (NASA, armia amerykańska i amerykańska Federalna Administracja Lotnictwa za granicę kosmosu uznają 50 mil, czyli ok. 80 km). W praktyce, aby utrzymać zasoby w przestrzeni kosmicznej, umieszcza się je na orbicie od ok. 200 km n.p.m. (poniżej opór atmosfery wymaga ciągłego aktywnego napędu).
W literaturze stosowany jest podział na militaryzację bierną i militaryzację czynną, inaczej zbrojenie (weponizacja) przestrzeni kosmicznej. Militaryzacja [mil.] bierna, zwana zazwyczaj po prostu mil. przestrzeni kosmicznej, oznacza wykorzystanie kosmicznych zasobów cywilnych lub tzw. podwójnego użycia (ang. double-use) w celach wojskowych, głównie wzmocnienia działań komunikacji, nawigacji i zbierania danych. Szacuje się, że ok. 95% satelitów wykorzystywanych jest zarówno w celach cywilnych, jak i wojskowych. Przykładem są systemy nawigacji satelitarnej, jak amerykański GPS czy rosyjski GLONASS. Systemy te, oprócz możliwości strategicznego rozpoznania, mają coraz większe znaczenie taktyczne. Dane satelitarne są wykorzystywane np. do pozyskiwania dokładnych koordynatów atakowanych celów w teatrze walki przez systemy broni precyzyjnego rażenia.
Mil. czynna, zwana weponizacją przestrzeni kosmicznej (od ang. weaponization – uzbrojenie; rzadziej określana jako zbrojenie przestrzeni kosmicznej), polega na umieszczaniu w przestrzeni kosmicznej systemów broni posiadających zdolność niszczenia celów na orbicie lub powierzchni Ziemi. Termin ten jest szeroki i definicyjnie rozmyty, co wynika z faktu, że pojęcie broni kosmicznej jest trudno definiowalne. Właściwie wszystko, co znajduje się na orbicie, może zostać wykorzystane jako broń, np. satelity (aktywne lub nie) mogą zostać użyte jako środek zniszczenia lub poważnego uszkodzenia innego satelity poprzez umieszczenie go na trajektorii zderzeniowej. Obecnie brak jest potwierdzonych systemów broni kosmicznej na orbicie. W perspektywie metodologicznej weponizacja przestrzeni kosmicznej uważana jest niekiedy za rodzaj mil., jednak większość autorów traktuje ją jako oddzielną, jakościowo różną kategorię.
Najważniejszym obowiązującym dokumentem prawnomiędzynarodowym jest tzw. traktat o przestrzeni kosmicznej z 1967 r. podpisany przez 113 krajów (maj 2023). Dokument ten dopuszcza mil. bierną przestrzeni kosmicznej i zakazuje umieszczania → broni masowego rażenia na orbicie. [→ gwiezdne wojny] [Paweł Bernat]
Literatura: P. Bernat, The Inevitability of Militarization of Outer Space, „Safety and Defense” 2019, nr 5(1) • S. Mosteshar, Space Law and Weapons in Space, Oxford Research Encyclopaedias: Planetary Science, 2019, https://oxfordre.com/planetaryscience/display/10.1093/acrefore/9780190647926.001.0001/acrefore-9780190647926-e-74;jsessionid=A6E4369BBCBDA0E192EF88F1DB48137D [dostęp: 27.12.2022] • United Nations Institute for Disarmament Research, Outer Space and Global Security, 2003, https://www.unidir.org/sites/default/files/publication/pdfs/outer-space-and-global-security-307.pdf [dostęp: 27.12.2022].