NARODOWE SIŁY REZERWOWE – (NSR) ochotniczy zasób żołnierzy rezerwy, którego formowanie rozpoczęto w Polsce 1 lipca 2010 r., obecnie nie funkcjonujący w tej formule. Koncepcja NSR została przyjęta w 2008 r. w ramach Programu profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP na lata 2008–2010. Określono w nim, że docelowo służbę wojskową w ramach NSR ma pełnić 100 tys. żołnierzy zawodowych i służby kandydackiej oraz do 20 tys. żołnierzy rezerwy. NSR nie stanowiły oddzielnego, wyodrębnionego organizacyjnie komponentu SZ RP, ale uzupełniały część etatowych stanowisk poszczególnych jednostek wojskowych; tworzyli je żołnierze rezerwy, którym nadano przydziały kryzysowe na określone stanowiska służbowe w jednostkach wojskowych i którzy pozostają w dyspozycji do wykorzystania w przypadku wystąpienia zagrożeń militarnych oraz niemilitarnych.

Poważne problemy z osiągnięciem przyjętego poziomu liczebności NSR, jak i wątpliwości co do przydatności sił rezerwowych w przyjętej dla nich formule powodowały, że niemal od początku koncepcja NSR podlegała krytyce. Zbudowanie z nich realnej siły tworzącej rezerwy osobowe SZ RP i zaplecze → systemu bezpieczeństwa narodowego stanowiło więc poważne wyzwanie dla resortu obrony. Wśród podejmowanych działań na uwagę zasługują przede wszystkim próby konsolidacji rozproszonego potencjału NSR w jednorodne pododdziały rozmieszczone na całym terytorium państwa. Wyróżnić należy także propozycje zawarte w decyzji MON z 2015 r. w sprawie doskonalenia funkcjonowania NSR, które zakładały możliwość wprowadzenia nowej formy ich funkcjonowania (obok dotychczasowego sposobu uzupełniania pojedynczych stanowisk i zwartych pododdziałów w wojskach operacyjnych) w postaci stworzenia terytorialnych oddziałów i pododdziałów uzupełnianych żołnierzami NSR; uzupełnienie terytorialnych jednostek wojskowych w ramach NSR stanowiliby przede wszystkim członkowie miejscowych struktur pozarządowych organizacji proobronnych.

W wytycznych strategicznego przeglądu obronnego z 2016 r. podjęto decyzję o stopniowym wygaszaniu NSR, głównie ze względu na powołanie Wojsk Obrony Terytorialnej, które przejęły zadania realizowane dotąd przez żołnierzy NSR. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami dotyczącymi powszechnego obowiązku obrony (ustawa o obronie Ojczyzny z 2022) przyjęto, że żołnierze NSR z dniem wejścia w życie ustawy stali się żołnierzami nowo utworzonej aktywnej rezerwy, z zachowaniem ciągłości służby. W wypadku złożenia wniosku o rezygnację z pełnienia służby w aktywnej rezerwie żołnierz NSR zostaje przeniesiony do pasywnej rezerwy, co wiąże się z koniecznością uchylenia jego dotychczasowego przydziału kryzysowego i nadanie przydziału mobilizacyjnego. [Tomasz Kośmider]

Literatura: T. Kośmider, K. Gąsiorek, M. Kuliczkowski, System rezerw osobowych po profesjonalizacji armii. Przyszłość NSR, Warszawa 2015.