OBRONNOŚĆ PAŃSTWA – odpowiednio zorganizowane i przygotowane zasoby oraz podejmowane działania w kraju i za granicą w celu uzyskania określonej zdolności do monitorowania zagrożeń, głównie zewnętrznych o charakterze militarnym oraz skutecznego przeciwdziałania im. W wielu opracowaniach teoretycznych i dokumentach normatywnych używa się określenia → obrona narodowa, które najczęściej dotyczy przyjmowanej strategii i systemu obronnego państwa, ze szczególnym podkreśleniem roli → sił zbrojnych. Istotną wagę w znaczeniu terminu obronność państwa [ob.p.] przywiązuje się do kwestii patriotycznych, kulturowych, tradycji historycznych i edukacji obywatelskiej. Ob.p. stanowi bardzo ważny element polityki wewnętrznej i międzynarodowej. W literaturze przedmiotu powszechnie mamy do czynienia z utożsamianiem tego pojęcia z → bezpieczeństwem militarnym (wojskowym). W ujęciu leksykalnym słowo obronność jest rzeczownikiem pochodzącym od przymiotnika obronny, oznacza przede wszystkim zdolność bronienia państwa, potrzebę, wręcz konieczność obrony kraju oraz jego zdobyczy społecznych, kulturowych i gospodarczych, a także własnych → interesów narodowych.

Współcześnie ob.pań. możemy rozpatrywać w trzech ujęciach: 1. w ujęciu koncepcyjnym jako przyjęty model i strategię obrony narodowej; 2. w ujęciu funkcjonalnym jako wszelkie działania podejmowane zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej w celu obrony ludności, terytorium i określonych wartości oraz zapewnienia warunków pomyślnego rozwoju społeczeństwa; 3. w ujęciu strukturalnym jako złożony system obronny czy też hierarchiczną złożoną organizację działającą w tym samym celu na poziomie państwa lub grupy państw.

Określenie ob. ma też ścisły związek ze świadomością obywateli dotyczącą świadczeń w ramach powszechnego obowiązku obrony oraz jego zdobyczy gospodarczych, społecznych, kulturalnych. Pojęcie to może łączyć się z praktycznymi możliwościami odparcia agresji, z uzbrojeniem armii, jej zdolnością bojową, a także przygotowaniem społeczeństwa do działalności obronnej. Pojęcie ob. identyfikuje się także jako obronny charakter czegoś, przygotowanie do obrony, zaopatrzenie w środki stanowiące obronę przed napaścią i jako całokształt właściwości danego podmiotu oraz stanu jego relacji z otoczeniem, przejawiający się w podejmowanych przez ten podmiot działaniach. Ob.pań. obejmuje więc wszystkie działania mające związek z siłami zbrojnymi danego państwa, tj. odnosi się do przygotowania społeczeństwa na ewentualność zagrożenia i użycia siły militarnej dla zapobiegania agresji, przy czym ważne filary tworzą zarówno narodowe siły zbrojne, jak i przygotowane odpowiednio struktury państwa i współdziałanie w ramach sojuszy międzynarodowych. Według Strategii Obronności RP z 2009 r. ob. jest dziedziną → bezpieczeństwa narodowego stanowiącego sumę wszystkich cywilnych i wojskowych przedsięwzięć mających na celu zapobieganie i przeciwstawienie się wszelkim potencjalnym zagrożeniom bezpieczeństwa państwa, zarówno militarnym, jak i pozamilitarnym, mogącym doprowadzić do kryzysu polityczno-militarnego.
[Zenon Trejnis]

Literatura: Obronność państwa. Strategie i systemy bezpieczeństwa i obronności, red. Z. Trejnis, M. Marciniak, Toruń 2016 • Obronność. Teoria i praktyka, red. J. Wołejszo, R. Jakubczak, Warszawa 2013 • J. Wojnarowski, System obronności państwa, Warszawa 2005.