OBSERWACJA – metoda czynności operacyjno-rozpoznawczych polegająca na obserwowaniu osób, środków transportu, miejsc czy przedmiotów przez wyspecjalizowane zespoły funkcjonariuszy → służb specjalnych, policyjnych (także prywatnych firm detektywistycznych). Działania takie podejmowane są na podstawie prawnie uzasadnionych podstaw i prowadzone zgodnie z przyjętymi instrukcjami w poszczególnych służbach. Do prowadzenia obserwacji [obs.] uprawnione podmioty wykorzystują rozwiązania techniczne w postaci kamer, środków łączności czy technologii GPS. Podstawową zasadą prowadzenia obs. jest niejawność, czyli utrzymanie poufności działań w stosunku do obserwowanego obiektu oraz otoczenia. W tym celu uprawnione zespoły stosują dokumenty legalizacyjne, środki maskowania osobistego oraz kamuflowanie stosowanych urządzeń technicznych z zakresu łączności, rejestracji obrazu i dźwięku oraz transportu.

Obs. prowadzona przez służby policyjne służy przede wszystkim przygotowaniu zatrzymania określonych osób, rozpoznaniu kontaktów, uzyskaniu określonych informacji lub ich weryfikacji w zestawieniu z innymi źródłami informacji, w tym także np. miejsca pobytu. Obs. służb specjalnych ma na celu m.in. działania długofalowe w postaci zdobycia informacji na temat osób wytypowanych do pozyskania jako osobowe źródła informacji. W odniesieniu do służb obcych obs. służy sprawdzeniu ich skuteczności czy mobilności, szczególnie w sytuacjach wykreowanych dla sprawdzenia ich reakcji.

Informacje uzyskiwane na skutek działań obserwacyjnych wspierają pracę operacyjną służb na każdym etapie jej prowadzenia, szczególnie przed zastosowaniem metod czynności operacyjno-rozpoznawczych w postaci kontroli operacyjnej. [Andrzej Skwarski]

Literatura: P. Łabuz, T. Safjański, Działania kontrwykrywcze grup przestępczych ukierunkowane na ograniczenie skuteczności obserwacji prowadzonej w ramach działań operacyjnych, „Problemy Kryminalistyki” 2017, nr 298(4) • W. Mądrzejowski, S. Śnieżko, P. Majewski, Zwalczanie przestępczości – wybrane metody i narzędzia, Warszawa 2017.