OCHRONA DYNAMICZNA W SYSTEMIE PENITENCJARNYM – koncepcja realizacji kary pozbawienia wolności polegająca na zbudowaniu systemu bezpośrednich relacji panujących między właściwie dobranym, świadomym swojej roli i odpowiednio przeszkolonym personelem więziennym a osadzonym. Metoda oparta jest na stałym budowaniu zindywidualizowanych, polegających na szacunku, ale i stanowczości interakcji oraz pogłębionej znajomości osadzonego i jego sytuacji. W dużej mierze polega na konstruktywnym organizowaniu osobom pozbawionym wolności czasu spędzanego wspólnie z personelem więziennym, co skutkuje pozyskiwaniem informacji dotyczących osadzonego oraz ich odpowiednim wykorzystaniem na rzecz bezpieczeństwa. W założeniu ma umożliwiać właściwe i szybkie reagowanie na bieżące problemy oraz niwelowanie barier pomiędzy personelem a osadzonymi, a także skuteczniejsze oddziaływanie na osadzonego, co poza zapewnieniem optymalnego funkcjonowania jednostki penitencjarnej służy realizacji głównego celu wykonywania kary pozbawienia wolności. Ochrona dynamiczna stanowi kluczowy element systemu bezpieczeństwa jednostki penitencjarnej, w ramach którego funkcjonują też procedury minimalizujące wystąpienie zagrożeń oraz zabezpieczenia fizyczne. Tę koncepcję realizacji kary pozbawienia wolności po raz pierwszy zaproponował w 1985 r. Ian Durban, dyrektor administracji więziennej w Wielkiej Brytanii po fali zamieszek w więzieniach w latach 70. i 80. XX w.

W polskim → systemie penitencjarnym tworzonym po 1989 r. w związku z transformacją ustrojową można znaleźć elementy założeń wpisujących się w ochronę dynamiczną. Kolejnym zbliżeniem do tej koncepcji było wprowadzenie w 2010 r. reformy strukturalnej opartej na tworzeniu tzw. oddziałów penitencjarnych. Rozpoczęto jej wprowadzanie w pełnym zakresie w pierwszych pięciu jednostkach penitencjarnych (w Chmielowie, Kamińsku, Koziegłowach, Radomiu i Sosnowcu) w ramach projektu „Pilotażowe kompleksy penitencjarne” finansowanego z Norweskiego Mechanizmu Finansowego realizowanego przez Centralny Zarząd Służby Więziennej oraz krajowego partnera projektu Szkołę Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości. [Jakub Werbiński]

Literatura: United Nations Office on Drugs and Crime, Vienna Handbook on Dynamic Security and Prison Intelligence, New York 2015 • Dynamic Security: The Democratic Therapeutic Community in Prison, red. M. Parker, London 2007.