OCHRONA OSÓB I MIENIA – działanie komercyjne realizowane przez prywatny sektor ochrony, w formie usługi (na podstawie koncesjonowanej działalności gospodarczej) odnoszące się do: 1. ochrony osób mającej na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej; 2. ochrony mienia definiowanej jako ogół przedsięwzięć zapobiegających przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu oraz przeciwdziałających zaistnieniu szkody, która może zaistnieć w następstwie wystąpienia tych zdarzeń, a także niedopuszczenie do wstępu osób niepożądanych na teren obiektów chronionych. Do podmiotów uprawnionych do świadczenia usług ochrony osób i mienia [och.o.m.] zaliczają się specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne (SUFO) ‒ → wewnętrzne służby ochrony oraz przedsiębiorcy, którzy uzyskali koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług och.o.m., posiadający uprawnienia do posiadania broni, jak również przedsiębiorcy nieposiadający statusu SUFO.
Och.o.m. jest realizowana na dwa sposoby: 1. bezpośredniej, stałej lub doraźnej ochrony fizycznej polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych, a także konwojowania wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych; 2. zabezpieczenia technicznego obejmującego montaż elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, które sygnalizują zagrożenie chronionych osób i dóbr, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawy miejsc ich zainstalowania, a także montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia i ich eksploatacji, konserwacji, napraw oraz awaryjnego otwierania w miejscach ich zainstalowania.
Podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług och.o.m. wymaga od podmiotu spełnienia obowiązku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z wykonywanymi czynnościami oraz uzyskania koncesji. Organem właściwym do wszelkich czynności związanych z koncesjonowaniem działalności ochroniarskiej jest minister właściwy ds. wewnętrznych. Przyznanie koncesji następuje po uprzednim wydaniu opinii przez komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Pracownikiem ochrony realizującym zadania w ramach stosunku pracy na rzecz koncesjonowanego przedsiębiorcy może być obywatel Polski lub innego państwa członkowskiego UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, który ukończył 21. rok życia, ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie jest skazany prawomocnym wyrokiem i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie za przestępstwo umyślne. Ponadto musi spełniać następujące kryteria: wykształcenie co najmniej na poziomie gimnazjum lub ośmioletniej szkoły podstawowej; nienaganna opinia właściwego terytorialnie kierownika jednostki Policji (szczebla powiatowego, miejskiego, rejonowego) w miejscu zamieszkania; zdolność fizyczna i psychiczna do wykonywania zadań stwierdzona aktualnymi orzeczeniami lekarskimi i psychologicznymi; przygotowanie teoretyczne i praktyczne w zakresie wyszkolenia strzeleckiego, samoobrony, technik interwencyjnych; znajomość przepisów prawa związanych z wykonywaniem och.o.m.
W celu prawidłowej realizacji nałożonych zadań pracownik och.o.m. uprawniony jest do: ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz legitymowania w tym celu osób; wezwania osób do opuszczenia chronionych obszarów i obiektów w razie stwierdzenia braku uprawnień lub zakłócania porządku; dokonania ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego, a także chronionego mienia; użycia lub wykorzystania → środków przymusu bezpośredniego, takich jak siła fizyczna, kajdanki zakładane na ręce, pałka służbowa, pies służbowy, ręczne miotacze substancji obezwładniających oraz przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej; użycia bądź wykorzystania w określonych prawem sytuacjach broni palnej. [→ prywatyzacja bezpieczeństwa] [Łukasz Świerczewski]
Literatura: Z. Borowicz, Ochrona osób i mienia. Podręcznik dla techników ochrony fizycznej osób i mienia oraz innych kwalifikowanych pracowników ochrony, Toruń 2018 • L. Krupa, Ochrona osób i mienia, Warszawa 2015.