POLSKI CZERWONY KRZYŻ; PCK – organizacja pozarządowa, stowarzyszenie krajowe Czerwonego Krzyża, członek Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, część składowa Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. PCK opiera się na zasadach międzynarodowego prawa humanitarnego oraz na podstawowych zasadach Ruchu, do których należą: humanitaryzm, bezstronność, neutralność, niezależność, dobrowolność, jedność, powszechność. PCK ma status organizacji pożytku publicznego.
Geneza PCK wiąże się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości po pierwszej wojnie światowej, kiedy to utworzono Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża (1919). Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w tym samym roku zarejestrował Towarzystwo i uznał je za jedyną polską organizację Ruchu. Pierwsze działania związane były z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia ofiarom pierwszej wojny światowej – prowadzono zakłady lecznictwa, punkty sanitarne, jadłodajnie; szkolono pielęgniarki i ratowników, poszukiwano zaginionych. Zmiana nazwy na Polski Czerwony Krzyż nastąpiła w 1927 r., wówczas też nadano organizacji uprawnienia stowarzyszenia wyższej użyteczności.
Stowarzyszenie współcześnie działa na podstawie ustawy z 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu, Statutu oraz uchwał Międzynarodowych Konferencji Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. PCK wspiera władze publiczne w działalności humanitarnej, zgodnie z → konwencjami genewskimi i ich protokołami dodatkowymi. Celem PCK jest zapobieganie i łagodzenie cierpień ludzkich w każdym czasie i przestrzeni, zgodnie z zasadą bezstronności i bez jakichkolwiek dyskryminacji. Główne sfery działalności to: promocja honorowego krwiodawstwa, edukacja dzieci i młodzieży w zakresie kształtowania postaw i zachowań zgodnych z zasadą humanitaryzmu, w tym nabywania umiejętności w udzielaniu pierwszej pomocy, a także udział w akcjach ratowniczych podczas klęsk żywiołowych i katastrof. Ponadto PCK upowszechnia znajomość międzynarodowego prawa humanitarnego, realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej, prowadzi działalność charytatywną w dziedzinie ochrony i promocji zdrowia, na rzecz osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych, mniejszości narodowych i etnicznych, ochrony środowiska, organizuje i prowadzi placówki edukacyjno-oświatowe, opiekuńcze i socjalne, wypoczynkowe, rehabilitacyjne, lecznicze.
System Ratownictwa PCK składa się z 19 wyspecjalizowanych Grup Ratownictwa rozmieszczonych na terenie całego kraju. Każda grupa dysponuje wyszkolonymi ratownikami przygotowanymi do działań w trudnych warunkach (zarówno terenowych, jak i pogodowych) oraz wyposażonymi w odpowiednie środki ochrony osobistej oraz w profesjonalny sprzęt ratowniczy. Zadaniem wszystkich Grup Ratownictwa jest prowadzenie kompleksowych działań ratowniczych obejmujących udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy i medycznych czynności ratunkowych bezpośrednio na miejscu katastrofy i prowadzenie tych działań w długim okresie czasu [→ ratownictwo].
Na mocy ustawy o PCK i konwencji genewskich ZG PCK z pomocą państwa prowadzi Biuro Informacji i Poszukiwań. Zajmuje się ono ustaleniami losów ludzi poszkodowanych podczas wojen i konfliktów zbrojnych, uczestnictwem w ekshumacjach, wydawaniem poszkodowanym lub ich rodzinom stosownych dokumentów. PCK uczestniczy w akcjach humanitarnych Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża, wysyła transporty z darami dla ludności w krajach dotkniętych konfliktami zbrojnymi bądź klęskami żywiołowymi i katastrofami.
Działalność PCK opiera się w dużym stopniu na udziale wolontariuszy i członków stowarzyszenia. Członkostwo w PCK jest otwarte dla wszystkich bez względu na narodowość, przynależność do grupy etnicznej, pochodzenie społeczne, rasę, płeć, religię, język lub poglądy polityczne. [Krzysztof Drabik]
Literatura: Historia Polskiego Czerwonego Krzyża, PCK, https://pck.pl/wp-content/uploads/2020/10/historiapck.pdf [dostęp: 19.01.2023] • Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych, red. Z. Falkowski, M. Marcinko, Warszawa 2014.