POMOC HUMANITARNA – (ang. humanitarian aid) wielopłaszczyznowe działania podejmowane na rzecz ratowania i ochrony ludności znajdującej się w ciężkiej sytuacji życiowej. Ma charakter krótkookresowy, najczęściej nieprzekraczający dwóch lat, udzielana jest wszystkim państwom objętym kryzysem, bez względu na ich sytuację ekonomiczną i poziom rozwoju gospodarczego. Okolicznościami świadczenia pomocy humanitarnej [pom.hum.] mogą być zarówno katastrofy naturalne czy → klęski żywiołowe niewywołane bezpośrednią działalnością człowieka, jak i te świadomie przez niego generowane, takie jak konflikty wewnątrzpaństwowe i międzynarodowe. Pom.hum. ma charakter doraźny, realizowana jest praktycznie natychmiast lub względnie szybko po zaistnieniu katastrofy i skoncentrowana na logistycznym materialnym i psychologicznym wsparciu ofiar. Pomoc tę podzielić można na trzy kategorie: bezpośrednią, pośrednią i wsparcie infrastrukturalne. Pomoc bezpośrednia to pierwszy etap nakierowany na ocalenie życia, zmniejszenie bólu i cierpienia, a także na zagwarantowanie ofiarom poczucia zachowania ludzkiej godności. W tym wymiarze realizowane są m.in. takie działania, jak: odnalezienie poszkodowanych, zapewnienie im schronienia, udzielenie pomocy medycznej, dostarczanie żywności i wody pitnej, zagwarantowanie podstawowych warunków sanitarnych i higienicznych. Drugi etap, czyli pomoc pośrednia, to działania na rzecz powrotu poszkodowanych do normalnej egzystencji polegające m.in. na: weryfikacji tożsamości osób poszkodowanych, organizacji obozów dla → uchodźców – ludności zmuszonej do ucieczki z rejonów katastrof, zapewnienie im bezpieczeństwa i dostępu do informacji, poszukiwanie zaginionych członków rodziny. Ostatni etap, skoncentrowany na wsparciu infrastrukturalnym poszkodowanych, polega na realizacji projektów odbudowy i rekonstrukcji zniszczonych aglomeracji, naprawy sprzętu, a także na wprowadzeniu działań na rzecz zapobiegania podobnym katastrofom w przyszłości.

Pom.hum. ze strony innych państw i organizacji międzynarodowych bywa udzielana w sytuacji, gdy władze rządzące w danym kraju nie są w stanie zapewnić obywatelom podstawowych warunków egzystencjalnych (np. w przypadku klęski głodu, → pandemii, trzęsienia ziemi itd.) lub (nierzadko) nie poczuwają się do takiego obowiązku.

Według międzynarodowych standardów odwołujących się do zasady humanitaryzmu a określonych w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1991 r. pom.hum. powinna opierać się na człowieczeństwie, bezstronności i neutralności, co oznacza, że powinna być udzielana każdemu potrzebującemu człowiekowi niezależnie od poglądów, względów politycznych, aspektów gospodarczych czy militarnych państwa dotkniętego katastrofą. Ponadto pom.hum. nie powinna być instrumentem polityki zagranicznej. Poprawnie realizowane wsparcie odbywać się musi z pełnym poszanowaniem suwerenności państw. [Margot Stańczyk-Minkiewicz]

Literatura: C. Adiofili i in., Humanitarian Response Review. An Independent Report Commissioned by the United Nations Emergency Relief Coordinator & Under-Secretary-General for Humanitarian Affairs, New York – Geneva, UN, 2005 • P. Grzebyk, E. Mikos-Skuza, Pomoc humanitarna w świetle prawa i praktyki, Warszawa 2016.