POTRZEBY BEZPIECZEŃSTWA – motywacje działań człowieka ukierunkowane na osiągnięcie i utrzymanie korzystnych i stabilnych uwarunkowań na kluczowych dla życia płaszczyznach. Kategorię potrzeb bezpieczeństwa [p.bezp.], czy szerzej potrzeb człowieka, upowszechnił w XX w. amerykański psycholog Abraham Maslow, który w książce A -Theory of Human Motivation (1943) przedstawił tzw. hierarchię potrzeb ludzkich. Według Maslowa p.bezp. pod względem niezbędności dla życia człowieka ustępują miejsca jedynie potrzebom fizjologicznym, związanym z zaspokojeniem głodu i pragnienia, potrzebą snu, reprodukcji, powietrza do oddychania czy schronienia przed warunkami pogodowymi. Są z kolei ważniejsze od innych bezwzględnych potrzeb człowieka, tj. miłości i przynależności oraz szacunku. P.bezp., podobnie jak pozostałe trzy grupy potrzeb, są określane jako deficytowe, to jest w momencie deprywacji silnie odczuwane, tym silniej, im dłuższy czy głębszy jest niedostatek. (Inny twórca teorii osobowości i potrzeb człowieka Henry Murray używa znanej → naukom o bezpieczeństwie kategorii homeostazy; deficyt niezaspokojenia potrzeby u Maslowa jest tożsamy z zaburzeniem homeostazy czy wewnętrznej równowagi u Murraya). Zgodnie z koncepcją Maslowa dopiero zrealizowanie potrzeb deficytowych
do pewnego stopnia, który subiektywnie odczuwany jest jako wystarczający, pozwala człowiekowi przejść do zaspokajania potrzeb wzrostu.

Wśród naukowców nie ma zgody co do statusu potrzeb w psychice człowieka, co do mechanizmu ich oddziaływania na jednostkę ani co do ich „pierwotności”, „podstawowej” funkcji, a także co do tego, ile w motywowanym p.bezp. działaniu jest wewnętrznych, a ile zewnętrznych czynników (potrzeby konstruowane społecznie, postrzeganie bezpieczeństwa jako wartości, która zwrotnie kreuje jego potrzebę). Jednakże bez wątpienia potrzeby są jedną z podstawowych kategorii opisu ludzkiej kondycji, a potrzeby związane z bezpieczeństwem pojawiają się bezsprzecznie jako kluczowe w każdej propozycji teoretycznej. W języku polskim często mówi się o potrzebie bezpieczeństwa człowieka w liczbie pojedynczej, bardziej zasadne jest mówienie o potrzebach bezpieczeństwa w liczbie mnogiej.

P.bezp. dotyczą odczuwanych jako niezbędne do realizacji stanów rzeczy w krytycznych obszarach, przynajmniej kilku, którymi są m.in.: bezpieczeństwo fizyczne (ochrona przed śmiercią i zranieniem, przed agresją, przestępczością i wojnami), bezpieczeństwo emocjonalne (poszanowanie granic psychicznych jednostki, możliwość budowania zdrowych relacji z otoczeniem, możliwość realizowania swojej woli), bezpieczeństwo zdrowotne i socjalne (ochrona zdrowia, ochrona środowiska, dostęp do leków, do pomocy w razie choroby, świadczenia na wypadek choroby, inwalidztwa czy z racji zaawansowanego wieku), bezpieczeństwo ekonomiczne (dostęp do wykształcenia, zarobkowania, ochrona przed biedą i bezrobociem, ochrona przed kryzysami gospodarczymi), bezpieczeństwo społeczno-polityczne (bezpieczne otoczenie, porządek społeczny, ład polityczny, praworządność, poszanowanie praw człowieka). [Aleksandra Zając]

Literatura: A. Maslow, Motywacja i osobowość, Warszawa 2013.