POWÓDŹ – zjawisko hydrologiczne, → klęska żywiołowa polegająca na silnym wezbraniu wód i przekroczeniu normalnego stanu brzegowego w ciekach naturalnych (rzekach, potokach, strumieniach, strugach) i sztucznych (kanałach wodnych), w zbiornikach wodnych (jeziorach, stawach) bądź morzach lub oceanach, przyczyniająca się do zatopienia rozległych obszarów lądowych (np. dolin rzecznych, depresji, terenów przybrzeżnych). Czynnikiem wyróżniającym powódź [p.] i wezbranie wód jest spowodowanie szkód na sąsiadującym terenie. Prawo wodne definiuje p. jako zjawisko polegające na czasowym pokryciu wodą określonego terenu, który w normalnych warunkach nie jest nią pokryty, w szczególności wywołane przez wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych. Klasyfikacja danego zdarzenia jako p. wiąże się z naruszeniem przez wodę terenu zagospodarowanego przez człowieka lub też z wystąpieniem zagrożenia życia ludzkiego.

Wyróżnia się rodzaje p. ze względu na przyczyny: p. opadowe (intensywne lub długotrwałe opady deszczu), roztopowe (gwałtowne spływy wód roztopowych), zatorowe (zatory lodowe i śryżowe na ciekach wodnych), sztormowe (oddziaływanie silnych wiatrów sztormowych powodujących wtłaczanie wód morskich w górę cieku wodnego), uszkodzenia obiektów hydrotechnicznych (np. zniszczenie/zerwanie zapory wodnej, tamy, wałów powodziowych). Powody występowania p. mogą wiązać się także ze zmianami użytkowania gruntów, np. wylesianie, złe praktyki rolnicze (np. osuszanie obszarów podmokłych pod uprawę i pastwiska), regulacja rzek, wzrost urbanizacji. Ponadto w niektórych regionach świata p. powodują ogromne fale oceaniczne wywołane podwodnym trzęsieniem ziemi lub wybuchem wulkanu (tzw. fale tsunami).

Szczególnym przykładem p. opadowej jest tzw. miejska powódź błyskawiczna, której powstanie wiąże się z gwałtownym opadem deszczu na terenie zurbanizowanym, którego znaczna część jest pokryta nieprzepuszczalnymi materiałami (jezdnie, chodniki, parkingi itd.),
przy jednoczesnej niewielkiej ilości obszarów zieleni absorbujących wodę opadową (parki, skwery) oraz niskiej wydajności systemów odwadniających. Na terenie Polski zagrożenie powodziowe występuje przede wszystkim w dorzeczu Wisły – przykładem jest p. z 2010 r. i dorzeczu Odry – przykładem tzw. p. tysiąclecia w 1997 r.; obydwie te p. miały charakter opadowy. [→ ochrona przeciwpowodziowa] [Antoni Morawski]

Literatura: S. Bednarczyk, T. Jarzębińska, S. Mackiewicz, E. Wołoszyn, Vademecum ochrony przeciwpowodziowej, Gdańsk 2006 • Z. Kowalewski, Powodzie w Polsce – rodzaje, występowanie oraz system ochrony przed ich skutkami, „Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie” 2006, nr 6(1) • J. Żelaziński, R. Wawręty, Przyjazna środowisku ochrona przed powodzią, Oświęcim 2005.