POZIOM STRATEGICZNY DOWODZENIA – poziom dowodzenia obejmujący wyznaczone przez państwo lub grupę państw cele w zakresie bezpieczeństwa narodowego lub wielonarodowego, przy wykorzystaniu do ich osiągnięcia krajowych zasobów, w tym wojskowych. Poziom strategiczny [p.str.] dzieli się na dwie części: polityczną i wojskową. Część polityczna (polityczny p.str.) reprezentowana jest przez władze polityczne państwa, sojuszu, stanowi źródło siły i decyzji, które są odpowiedzialne za kreowanie → polityki bezpieczeństwa państwa, obejmującej zespół celów politycznych i związanych z nimi działań oraz decyzji, ustalający zasady postępowania w aspekcie zapewnienia bezpieczeństwa w różnych sferach życia w państwie, a także jego interakcji
z innymi podmiotami międzynarodowymi. Na tym poziomie określane są zasadnicze cele polityczne oraz realizowane jest kierowanie siłami zbrojnymi umożliwiające realizację zasadniczych celów politycznych przez strategiczny poziom wojskowy. Na politycznym p.str. realizowana jest polityka narodowa, formowane są wytyczne polityczne dla strategicznego poziomu wojskowego oraz definiowane są strategiczne cele polityczne. Prezydent RP, stojąc na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium, posiada w szczególności następujące kompetencje: zatwierdza, na wniosek prezesa rady ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego; wydaje, na wniosek prezesa rady ministrów, postanowienie o przyjęciu → polityczno-strategicznej dyrektywy obronnej RP, a także innych dokumentów wykonawczych do strategii bezpieczeństwa narodowego; zatwierdza, na wniosek rady ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich przebiegiem; postanawia, na wniosek prezesa rady ministrów, o wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa; w razie konieczności obrony państwa podejmuje na wniosek rady ministrów decyzję dotyczącą daty rozpoczęcia – a także zakończenia – czasu wojny na terytorium RP; kieruje obroną państwa we współdziałaniu z radą ministrów, z chwilą mianowania Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i przejęcia przez niego dowodzenia; może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności państwa. Minister obrony narodowej kieruje działalnością MON, bezpośrednio lub przy pomocy: sekretarza/sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej oraz Dyrektora Generalnego w MON. Minister ustala relacje i zakres dowodzenia poszczególnych jednostek organizacyjnych.

Część wojskowa (wojskowy p.str.) reprezentowana jest przez najwyższego rangą dowódcę wojskowego i jego sztab, który najczęściej funkcjonuje w strukturach MON. Dowódca p.str. pełni funkcję doradczą w obszarze wykorzystania narzędzi militarnych w osiąganiu celów polityki bezpieczeństwa oraz dowodzi całością sił zbrojnych. Wypełniając rolę doradcy, bierze udział w opracowaniu założeń polityki oraz strategii bezpieczeństwa narodowego, występując jako ekspert w zakresie możliwości wykorzystania narzędzi militarnych (już w czasie pokoju uczestniczy w formułowaniu założeń polityki oraz strategii bezpieczeństwa narodowego). Wnosi do dyskusji politycznej wiedzę o możliwościach militarnego i niemilitarnego użycia sił zbrojnych. Efektem takiej działalności jest odzwierciedlenie powyższych aspektów dotyczących sił zbrojnych w osiąganiu zdolności, wyposażeniu i stanie liczebnym sił zbrojnych, ich zdolności dostosowania się do panujących warunków i morale żołnierzy. W warunkach pokoju odpowiada za wypracowanie → strategii wojskowej, która – jako element → systemu bezpieczeństwa narodowego państwa – określa sposób, w jaki należy rozwijać i wykorzystywać potencjał militarny do osiągnięcia celów politycznych (celów państwa). To również teoria i praktyka przygotowania i wykorzystywania potencjału wojskowego w walce zbrojnej prowadzonej w skali wojny dla osiągnięcia celów militarnych oraz w konsekwencji opracowanie niezbędnych planów użycia sił zbrojnych. W przypadku wystąpienia kryzysu militarnego lub wojny dowódca doradza władzy wykonawczej w zakresie
kierowania obroną państwa. Dowódca strategiczny, posiadając władzę do dowodzenia siłami zbrojnymi, analizuje cele i wytyczne polityczne oraz przekształca je na realne działania wojskowe poprzez m.in. identyfikację: strategicznych celów militarnych, stanu końcowego (strategicznego) kampanii, określenie potrzeb sił, określenie obszaru działań, a także kieruje ich przebiegiem. Na tym poziomie wyznacza się główne kierunki działania w obszarze militarnym wspierające osiągnięcie oczekiwanego celu politycznego dla całego państwa.

→ Szef Sztabu Generalnego WP jest najwyższym pod względem pełnionej funkcji żołnierzem w czynnej służbie wojskowej i wykonuje swoje zadania przy pomocy Sztabu Generalnego WP. Do czasu mianowania → Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i przejęcia przez niego dowodzenia dowodzi SZ RP przy pomocy dowódców Rodzajów SZ. [Jarosław Tomaszewski, Bogdan Sowa]

Literatura: J. Kręcikij, J. Lewandowski, Organizacja dowodzenia na poziomie strategicznym i operacyjnym, Kraków 2015.