POŻAR – zjawisko fizykochemiczne polegające na utlenianiu materiału palnego w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Do powstania pożaru [poż.] konieczne są: materiał palny, utleniacz (zawarty w otoczeniu lub w strukturze materiału palnego), bodziec energetyczny o mocy wystarczającej do zainicjowania utleniania materiału palnego (poza sytuacjami samozapłonu), wolne rodniki powstałe wskutek oddziaływania bodźca energetycznego. Samozapłon to samorzutne zapoczątkowanie spalania niewymagające inicjującego działania iskry elektrycznej lub płomienia. Do głównych → zagrożeń związanych z poż. zalicza się: oddziaływanie termiczne płomienia; oddziaływanie termiczne dymu (gazowych produktów spalania); oddziaływanie toksyczne dymu (gazowych produktów spalania); pogorszenie widzialności osób (a także zwierząt) przebywających w strefie zagrożenia; utratę wytrzymałości konstrukcyjnej materiałów palnych i powiązanej z nimi infrastruktury.

Specyficzną odmianą poż. jest wybuch, definiowany jako gwałtownie przebiegające zjawisko fizykochemiczne polegające na utlenianiu się rozdrobnionego materiału palnego lub rozproszonej substancji palnej w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Wiąże się z natychmiastowym uwolnieniem energii cieplnej oraz falą nadciśnienia (w przypadku fali nadciśnienia przemieszczającej się z prędkością powyżej wartości prędkości dźwięku mowa o detonacji, a w przypadku fali nadciśnienia przemieszczającej się z prędkością poniżej wartości prędkości dźwięku mowa o deflagracji). Może wiązać się z odłamkowaniem, czyli rozprzestrzenianiem się fragmentów ciał stałych zlokalizowanych w środowisku wybuchu (p. fragmentów zbiornika autocysterny) lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie (np. elementów ścian i stropów w budynkach).

Poż. stanowi jeden z rodzajów zagrożeń → bezpieczeństwa powszechnego, które może cechować się potencjałem wystarczającym do zainicjowania → sytuacji kryzysowej i → kryzysu (np. w odniesieniu do wielkoobszarowego pożaru lasu lub terenów miejskich). P. może być inicjowany w związku z innymi zagrożeniami, może też stanowić bodziec/przyczynę inicjujące zróżnicowane zagrożenia w zakresie bezpieczeństwa powszechnego, militarnego, publicznego i cyberbezpieczeństwa, w związku z kaskadowym efektem rozwoju zagrożeń. [Paweł Gromek]

Literatura: Szkolenie strażaków ratowników OSP. Część 1, red. Z Surala, Józefów 2009.