PRZEMIESZCZENIE WOJSK – w ramach sztuki wojennej oznacza zamierzoną samoistną zmianę położenia na autonomicznych środkach transportu lub zamierzone przetransportowanie sił i środków walki zbrojnej za pomocą różnych środków w określonym środowisku komunikacji. W wyniku przemieszczenia [przem.] sił i środków walki zbrojnej realizowane jest → przegrupowanie i manewr, mające określone cele do osiągnięcia w obszarze organizowania, przygotowania i prowadzenia działań zbrojnych. Według kryterium zagrożenia procesu przem. wyszczególnia się: 1. przem. administracyjne – zmiana położenia realizowana w warunkach niewystępowania zagrożeń militarnych, realizowane jest w okresie pokoju i determinowane jest wykonaniem zmiany położenia według zasad ruchu w przestrzeni publicznej; 2. przem. taktyczne – realizowane jest w warunkach możliwości wystąpienia zagrożeń militarnych i innych wpływających na obniżenie potencjału i zdolności do realizacji przem. przez podmiot działania w okresie kryzysu lub wojny z zachowaniem zdolności bojowej.

Istota przem. jako kategorii → sztuki wojennej wyraża się w zmianie położenia sił i środków walki zbrojnej. Oznacza to, że w procesie przem. osiągany jest ogólny cel, którym jest zmiana położenia sił i środków walki zbrojnej realizowana różnymi sposobami. Sposób zmiany położenia interpretowany jako samoczynny na autonomicznych środkach transportu wynika z możliwości samodzielnego przem. się sił i środków walki zbrojnej w określonej przestrzeni. Natomiast sposób zmiany położenia realizowany przez przeniesienie przez zewnętrzną siłę sprawczą w stosunku do podmiotu lub przedmiotu zmieniającego położenie realizowany jest za pomocą środka, który do tej czynności jest przeznaczony lub przystosowany. Do samoczynnych sposobów przemieszczania się sił i środków walki zbrojnej na autonomicznych środkach transportu według kryterium możliwości zmiany położenia zalicza się: marsz, przelot, przejście morzem. Autonomiczne środki transportu oznaczają możliwość podmiotu działania lub przedmiotu, lub pododdziału, oddziału, związku taktycznego, w których zasobach znajdują się środki walki i transportu mające możliwość przebycia przez całość organizacji samodzielnie określonej odległości na własnych środkach transportu. Do przem. sił i środków walki zbrojnej poprzez przewóz według kryterium stosowanego środka transportu zalicza się przewozy: samochodowe, kolejowe, lotnicze, morskie. Przem. możemy opisać według kryteriów rozmachu działania: przebytej odległość, czasu trwania, średniej prędkości przem., liczby lub struktury przemieszczanych sił i środków walki zbrojnej, liczby dróg lub pasa przem. w określonym środowisku komunikacji. [Andrzej Czupryński]

Literatura: A. Czupryński, Wybrane problemy ruchu wojsk na obszarze kraju, Warszawa 2002 • A. Czupryński, Przegrupowanie i manewr, Warszawa 2002.