PRZESTĘPSTWO O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM – czyny, które ze względu na swój charakter i kontekst mogą wyrządzić poważne szkody krajowi lub organizacji międzynarodowej, gdy zostają popełnione w celu poważnego zastraszenia ludności lub bezprawnego zmuszenia rządu albo organizacji międzynarodowej do podjęcia/zaniechania działania lub w celu poważnej destabilizacji lub zniszczenia podstawowych politycznych, konstytucyjnych, gospodarczych bądź społecznych struktur kraju albo organizacji międzynarodowej – definicja unijna. Pojęcie wprowadzono do polskiego prawa na skutek implementacji Decyzji Ramowej Rady UE z 2002 r. w sprawie zwalczania → terroryzmu. Według definicji legalnej obowiązującej w polskim systemie prawnym od 1 maja 2004 r., a zawartej w k.k., przestępstwem o charakterze terrorystycznym [prz.ch.terr.] jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej pięć lat, popełniony w celu: poważnego zastraszenia wielu osób; zmuszenia organu władzy publicznej RP lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności; wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce RP, innego państwa albo organizacji międzynarodowej – a także groźba popełnienia takiego czynu. Zgodnie z przyjętą w Polsce definicją, aby uznać przestępstwo za prz.ch.terr., muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki. Pierwsza stanowi tzw. kryterium formalne, związane z popełnieniem przestępstwa zagrożonego odpowiednio surową karą, przy czym górna granica kary pozbawienia wolności wynosi co najmniej pięć lat, co sprawia, że teoretycznie prz.ch.terr. może być każda zbrodnia i każdy poważniejszy występek. W szczególności chodzi jednak o następujący katalog przestępstw objętych k.k.: eksterminacja, zamach przeciwko ludności, przemoc i groźba bezprawna, środki masowej zagłady, zamach stanu, zamach na życie prezydenta RP, zamach terrorystyczny, zabójstwo, spowodowanie niebezpiecznych zdarzeń, bezpośrednie niebezpieczeństwo, sfinansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym, piractwo, niebezpieczne urządzenia lub substancje, rozbójnictwo morskie, katastrofa, niebezpieczeństwo katastrofy, wzięcie zakładnika, rozpowszechnianie treści mogących ułatwić popełnienie przestępstwa, zorganizowana grupa i związek przestępczy, przekroczenie granicy RP w celu popełnienia prz.ch.terr. Druga przesłanka stanowiąca kryterium celu związana jest z wystąpieniem jednego z trzech enumeratywnie wymienionych celów działania sprawcy w postaci: poważnego zastraszenia wielu osób; zmuszenia organu władzy publicznej RP lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności; wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce RP, innego państwa albo organizacji międzynarodowej. Zwraca uwagę nieostry język opisu celów działania sprawcy, co w praktyce wymaga stosowania poszerzonej wykładni operatywnej organów stosujących prawo, w szczególności sądów karnych.
Wobec sprawcy prz.ch.terr. mogą być wymierzane kary analogicznie jak wobec recydywistów wielokrotnych (tzn. kara pozbawienia wolności przewidziana za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, którą można wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę). Wobec sprawcy
prz.ch.terr. niemożliwe jest zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania, a sprawca może zostać warunkowo zwolniony z odbycia reszty kary po odbyciu 3/4 kary.
Definicja zawarta w k.k. stała się kluczowa z punktu widzenia całego systemu prawnego jako podstawowy przedmiot odesłań innych aktów normatywnych regulujących problematykę terroryzmu, w szczególności ustawy o działaniach antyterrorystycznych, która uczyniła z niej element definicyjny pojęcia „działań kontrterrorystycznych” i „zdarzenia o charakterze terrorystycznym”, a także ustaw kompetencyjnych określających właściwość organów ochrony prawnej (m.in. dotyczących Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego). [Piotr Burczaniuk]
Literatura: T. Batory, Zadania ABW w zakresie rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw [w:] Prawne aspekty funkcjonowania służb specjalnych na przykładzie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, red. P. Burczaniuk, Warszawa 2021 • P. Burczaniuk, Prawne aspekty walki z terroryzmem w krajowym porządku prawnym na tle wyzwań kształtowanych prawodawstwem europejskim, „Terroryzm – Studia, Analizy, Prewencja” 2022, nr 1.