RADA PAŃSTW MORZA BAŁTYCKIEGO – (RPMB) organizacja międzynarodowa stanowiąca forum wielostronnej regionalnej współpracy międzyrządowej państw regionu Morza Bałtyckiego. Jej głównym celem jest wzmocnienie przyjętych przez państwa członkowskie efektów polityk i strategii regionalnych poprzez tworzenie oraz jak najlepsze wykorzystanie istniejących tam synergii i spójności. Cele szczegółowe obejmują wspieranie instytucji demokratycznych, współpracę gospodarczą i techniczną, kwestie humanitarne i zdrowie, ochronę środowiska, kulturę, turystykę i wymianę informacji oraz transport i łączność. Członkami RPBM jest 11 państw oraz Komisja Europejska (KE): 10 państw leżących nad Morzem Bałtyckim: Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska i Szwecja oraz Rosja, której członkostwo zostało zawieszone w 2022 r. po inwazji zbrojnej na Ukrainę, ponadto 2 spoza tego obszaru – Islandia i Norwegia. Status obserwatora przyznano 10 państwom (Francji, Włochom, Holandii, Rumunii, Słowacji, Hiszpanii, Ukrainie, Wielkiej Brytanii, USA oraz Białorusi – której również zawieszono ten status w 2022 r.), a status partnera strategicznego 16 organizacjom (m.in. Związkowi Miast Bałtyckich, Bałtyckiej Współpracy Gospodarczej czy Sieci Związkowej Regionu Morza Bałtyckiego).
RPMB została utworzona na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych państw regionu Morza Bałtyckiego w Kopenhadze w marcu 1992 r., a dokumentem założycielskim była Deklaracja Rady Państw Morza Bałtyckiego przyjęta we wrześniu 1990 w Ronneby (później usankcjonowana deklaracją kopenhaską → KBWE). Organizacja powstała z inicjatywy rządów Niemiec i Danii w reakcji na rozpad dwubiegunowego świata i geopolityczne zmiany w rejonie Morza Bałtyckiego. Zakończenie → zimnej wojny spowodowało naturalne dążenie do stworzenia platform współpracy państw należących dotychczas do różnych obozów politycznych i systemów gospodarczych, także w wymiarze regionalnym. W czerwcu 2008 zostały sformułowane cele szczegółowe działalności RPMB w postaci pięciu priorytetów: ochrona środowiska, rozwój gospodarczy, energetyka, edukacja i kultura oraz bezpieczeństwo cywilne i wymiar ludzki, w czerwcu 2014 dodano trzy nowe priorytety długoterminowe: tożsamość regionalna, zrównoważony i dobrze prosperujący region, bezpieczny i stabilny region.
W RPMB istnieją trzy poziomu zarządzania. Najwyższym organem jest Komitet Wyższych Urzędników składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich oraz przedstawiciela KE. Jest to forum do wypracowywania wytycznych i koordynacji współpracy między poszczególnymi państwami. Przewodniczącym komitetu jest minister spraw zagranicznych kraju przewodniczącego, zmiana następuje 1 lipca w cyklu rocznym wraz z objęciem przez określone państwo przewodniczenia. Na tym poziomie odbywają się Szczyty Państw Morza Bałtyckiego z udziałem szefów rządów państw członkowskich i przewodniczącego KE oraz Sesje Ministerialne RPMB, w których uczestniczą ministrowie spraw zagranicznych i przedstawiciel KE UE, odbywające się z reguły na koniec kadencji państwa przewodzącego pracom Rady. Po każdym szczycie i sesji są ogłaszane wypracowane wnioski i wytyczne do dalszego działania. Bieżącymi pracami pomiędzy spotkaniami ministrów kieruje Komitet Wyższych Urzędników, który jest organem wykonawczym realizującym idee i zalecenia Deklaracji i Sesji Ministerialnych (złożonych z wyższych rangą pracowników ministerstw spraw zagranicznych państw członkowskich w randze ambasadorów). Obsługę administracyjną prac RPMB zapewnia Stały Sekretariat Międzynarodowy z siedzibą w Sztokholmie. W strukturze RPMB funkcjonują także inne ciała, w tym: Sieć Ochrony Ludności, Komitet Dziedzictwa Regionu Bałtyckiego, Bałtyckie Forum Pracy, ENPRO – Sieć prokuratorów ds. przestępstw przeciwko środowisku.
Realizacja prac w poszczególnych sektorach odbywa się na forum grup roboczych, ich zestaw zmienia się – część grup zakończyła działanie, część przekształcono i włączono we współpracę w ramach UE. Dla realizacji działań w ramach wymienionych priorytetów ustalonych w 2008 i 2014 r. funkcjonują następujące rodzaje grup eksperckich (luty 2023): Grupa Ekspercka ds. Zrównoważonego Rozwoju – Bałtyk; Grupa Ekspercka ds. Polityki Morskiej; Grupa Ekspercka ds. Współpracy na rzecz Dzieci Zagrożonych; Grupa Zadaniowa ds. Zwalczania Handlu Ludźmi. [Krzysztof Rokiciński]
Literatura: D. Rossa-Kilian, Wielostronna współpraca w regionie Morza Bałtyckiego na przełomie XX i XXI wieku, Toruń 2009 • The Council of the Baltic Sea States – 20 years, red. A. Jay, E. Obcarskaite, J. Smolicki, Stockholm 2012.