REGIONALIZACJA BEZPIECZEŃSTWA – jedna z najbardziej charakterystycznych tendencji rozwojowych w stosunkach międzynarodowych ostatnich kilkudziesięciu lat. Regionalizacja [reg.] bezpieczeństwa polegająca na uwzględnianiu lokalnej specyfiki zagrożeń oraz metod i środków przeciwdziałania im prowadzi do wyłaniania regionalnych kompleksów bezpieczeństwa [→ teoria kompleksów bezpieczeństwa]. Charakteryzują się one wysokim poziomem współzależności, prowadzą do rozwoju przyjaznych stosunków opartych na więziach sojuszniczych, a także identyfikacji na tle innych państw postrzeganych jako obce lub wręcz nieprzyjacielskie. Rozwój i funkcjonowanie tych kompleksów zależą od aktywności państw wchodzących w ich skład, ich percepcji bezpieczeństwa oraz wzajemnych interakcji.

Reg. jest odzwierciedleniem realnych procesów i zjawisk wyrażających się w dążeniach państw do poszukiwania najbardziej efektywnych form współpracy. Państwa są głównymi podmiotami tego zjawiska, ponieważ poprzez swoją zewnętrzną aktywność inicjują i kształtują ten proces. Reg. oznacza pewną tendencję i polityczne zaangażowanie w organizowanie świata na zasadach regionów; w zawężonym ujęciu odnosi się to do konkretnego projektu regionalnego. Tym samym reg. skierowana jest na tworzenie regionalnego porządku – na danym obszarze geograficznym lub jako typ ładu światowego. W szczególny sposób dotyczy to reg. bezpieczeństwa. Zasadne wydaje się twierdzenie, że w najbliższej przyszłości większość problemów bezpieczeństwa, z którymi styka się światowa społeczność, będzie miała charakter regionalny. Procesy regionalizacji prowadzą do wyodrębniania systemów regionalnych, które nie pokrywają się z tradycyjnym pojmowaniem regionu geograficznego, gdyż współcześnie o wiele ważniejszą rolę odgrywają inne kryteria. Problemy bezpieczeństwa każdego regionu ukształtowane są przez różne czynniki historyczne, geograficzne i środowiskowe, przez zbieżne bądź rozbieżne interesy bezpieczeństwa. W literaturze przedmiotu stosowane są różne kryteria wyodrębniania regionów pod względem bezpieczeństwa międzynarodowego.

Rozpatrując zagadnienie postępującej reg. bezpieczeństwa, czyli zespolenia regionalizmu i bezpieczeństwa, można wyodrębnić dwa etapy. Pierwszy polega na tym, że zagrożenia i wyzwania wypływające z regionu w coraz większym stopniu ograniczają się do niego samego i nie przekładają się na poziom globalny. Drugi etap wynika ze zdolności regionalnych struktur do zarządzania sprawami bezpieczeństwa.

Z perspektywy państwowej regionalne struktury bezpieczeństwa oddziałują na → bezpieczeństwo wewnętrzne państw, kształtują relacje bezpieczeństwa państw danego regionu oraz wpływają na percepcję i politykę bezpieczeństwa państw spoza regionu. Podejście do → bezpieczeństwa regionalnego przyjęte przez państwa może mieć postać tradycyjną, jak regionalny sojusz czy kolektywna obrona, strukturę kolektywnego bezpieczeństwa, całościowego bezpieczeństwa i → bezpieczeństwa kooperacyjnego.
[Wiesław Śmiałek]

Literatura: Ł. Fijałkowski, Regionalny wymiar bezpieczeństwa w Azji Południowo-Wschodniej. Normy – instytucje – ład regionalny, Wrocław 2010 • Międzynarodowe stosunki polityczne, red. M. Pietraś, Lublin 2021 • Regionalny wymiar bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego, red. K. Śmiałek, W. Śmiałek, Warszawa 2019.