ROZPOZNANIE SATELITARNE – działania polegające na wykorzystaniu technik zdalnego zbierania informacji o obiektach i zjawiskach na powierzchni Ziemi przy użyciu systemu satelitarnego (umieszczonego na orbicie okołoziemskiej) do celów rozpoznawczych lub wywiadowczych. W ramach rozpoznania satelitarnego [roz.sat.] w zależności od rodzaju aparatury umieszczonej na satelicie wyróżnia się m.in. systemy satelitarne przeznaczone do: obrazowej obserwacji Ziemi (systemy teledetekcyjne i rozpoznania [roz.] obrazowego); wczesnego ostrzegania przed pociskami balistycznymi; wykrywania wybuchów jądrowych; → roz. elektronicznego; pomiarów badawczych.

Historia rejestrowania powierzchni Ziemi z przestrzeni kosmicznej rozpoczęła się wraz z umieszczeniem na orbitach pierwszych wojskowych satelitów rozpoznawczych w latach 60. XX w. Pierwszymi amerykańskimi operacyjnymi systemami roz.sat. były CORONA, ARGON i LANYARD (znane szerzej pod nazwą KeyHole). Systemy te stanowiły narzędzie do wzajemnej kontroli w czasie → wyścigu zbrojeń, szczególnie umożliwiając m.in. kontrolę traktatu SALT I, rozbudowy arsenału → broni jądrowej, instalacji rakietowych i baz wojskowych na terenie ZSRR, Chin czy Egiptu. Pomimo zakończenia misji Corona w 1972 r. satelity wywiadowcze KeyHole nadal obrazują powierzchnię Ziemi (obecnie KeyHole-12 i KeyHole-13). Głównym zadaniem satelitów rozpoznawczych jest nieustanne monitorowanie i wykrywanie bezpośrednich zagrożeń mających wpływ na bezpieczeństwo państwa, w tym zagrożeń terrorystycznych, weryfikacji traktatów z obszaru kontroli zbrojeń oraz wspomaganie procesów zachodzących podczas zarządzania kryzysowego i stanów klęsk żywiołowych poprzez identyfikację, szczegółową i dokładną informację na temat lokalizacji, cech fizycznych zagrożeń, infrastruktury oraz analizę procesów zachodzących w środowisku. Informacje i produkty pochodzące z satelitarnych systemów roz. są wykorzystywane głównie przez wojsko, instytucje wywiadowcze, organizacje pozarządowe, rządy państw, a także komercyjnych użytkowników.

Zasadniczą rolą roz.sat. w obszarze obronności jest zapewnienie potrzeb w zakresie informacyjnym (w tym wywiadowczych) oraz wspomaganie procesu podejmowania decyzji na wszystkich szczeblach dowodzenia. Dlatego też środki roz.sat. stały się narzędziem wspierającym proces planowania, dowodzenia i zabezpieczenia w różnego rodzaju operacjach nie tylko o charakterze wojskowym. Dane pozyskiwane przez systemy satelitarne, m.in. zobrazowania elektrooptyczne i radarowe, umożliwiają dostarczenie pełniejszego i dokładniejszego obrazu sytuacji, minimalizując tym samym niepewność operacyjną, stwarzają wiarygodne środowisko analityczne, a także służą jako uzupełnienie informacji pochodzących z innych rodzajów roz., co w konsekwencji wpływa znacząco na skuteczniejsze i szybsze podejmowanie decyzji. W działaniach wojskowych dane pochodzące z roz. obrazowego, radarowego i sygnałowego wykorzystywane są m.in. do wykrywania i analizowania celów dla wojsk własnych, monitorowania przemieszczania się wojsk przeciwnika, precyzyjnego wyznaczania obiektów do ataku, detekcji zmian, dokonania oceny zniszczeń bojowych oraz oceny skuteczności wykorzystanego uzbrojenia, analizy zagrożeń, identyfikacji celów, precyzyjnego kierowania operacjami wojsk własnych, a także sporządzania i weryfikacji map.

Roz.sat. charakteryzuje szeroki zakres możliwości, do których zalicza się głównie: prowadzenie obserwacji dużych powierzchni terenu, co bezpośrednio umożliwia wykorzystanie znacznie mniejszej liczby sił i środków w porównaniu do tradycyjnych technik rozpoznawczych; możliwość pozyskiwania danych niezależnie od warunków atmosferycznych (np. przy pełnym zachmurzeniu) czy pory dnia; stałą obserwację umożliwiającą wykrycie zmian (analiz wieloczasowych); pozyskiwane dużych ilości danych charakteryzujących się wysoką szczegółowością w porównaniu do naziemnych technik zbierania danych; obiektywny charakter pozyskiwanych danych; niski stopień ryzyka podczas pozyskiwania danych w rejonie zagrożenia. [Marcin Walkowiak]

Literatura: M. Hanham, J. Lewis, Remote Sensing Analysis for Arms Control and Disarmament Verification, Washington 2019 • G. Hastedt, Reconnaissance Satellites, Intelligence, and National Security [w:] Societal Impact of Spaceflight, red. S.J. Dick, R.D. Launius, Washington 2007.