SABOTAŻ – forma walki z wrogiem ukierunkowana na przeszkadzanie mu w realizacji jego planów. Najczęściej sabotaż [sab.] polega na niszczeniu bądź uszkadzaniu ważnych obiektów, zakłócaniu procesów życia gospodarczego lub politycznego, zakłócaniu realizacji zamierzeń rządu lub organizacji społeczno-politycznej. Sab. jest też wykorzystywany jako element działań dywersyjnych [→ dywersja]. Potencjalnym przedmiotem działań sabotażowych mogą być obiekty, w tym systemy → infrastruktury krytycznej, strategiczne dziedziny gospodarki, np. energetyka i transport. Szczególną grupę stanowią obiekty o przeznaczeniu militarnym.

Sab. jest często szczególną formą sprzeciwu → ludności cywilnej w czasie → okupacji, skierowaną przeciw okupantowi. Najczęściej przybiera niezorganizowany kształt, co w konsekwencji utrudnia ustalenie sprawcy. Nie wymaga korzystania ze specjalistycznych instrumentów do przeprowadzenia ataku, jak np. broń palna czy materiały wybuchowe. Atutem w tego typu działaniach jest bardzo dobra znajomość obiektu ataku lub organizacji będącej przedmiotem zaplanowanego celu, niejednokrotnie także swobodny dostęp do nich. Dostęp do obiektu i dobra orientacja pozwalają na precyzyjne zaplanowanie działań uwzględniających specyfikę obiektu oraz jego zabezpieczenie techniczne. Często w działaniach sabotażowych tworzy się pozory, mające w razie potrzeby skierować uwagę przeciwnika na zdarzenia losowe, wywołując w ten sposób przeświadczenie, że skutek sab. to rezultat przypadku. Działania sabotażowe mogą być prowadzone pojedynczo lub przez kilka osób jednocześnie, ponadto dla osiągnięcia jednego, wspólnie założonego celu mogą być prowadzone równoległe akcje sabotażowe.

Biorąc pod uwagę ciągle rozszerzający się zakres życia społeczno-politycznego oraz gospodarczego w → cyberprzestrzeni, poważnym wyzwaniem staje się sabotaż komputerowy, dotyczący zakłócenia pracy systemu komputerowego lub sieci teleinformatycznej. Polega on na niszczeniu, uszkadzaniu, usuwaniu lub zmienianiu danych informatycznych o szczególnym znaczeniu dla obronności kraju, bezpieczeństwa w komunikacji, funkcjonowania organów i instytucji państwa, a także struktur istotnych dla funkcjonowania państwa i gospodarki, ale również na zakłócaniu lub uniemożliwianiu automatycznego przetwarzania, gromadzenia czy przekazywania takich danych [→ cyberbezpieczeństwo]. [Paweł Lubiewski, Bernard Wiśniewski]

Literatura: K. Jałoszyński, Wybrane problemy szkolenia sił przeciwdywersyjnych [w:] Właściwości dywersji i jej zwalczania. Zarys problemu, red. R. Jakubczak, B. Wiśniewski, Warszawa 2006 • M. Romański, O sabotażu i dywersji w świetle polskiego ustawodawstwa po 1944 roku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2013, nr 45(1) • B. Wiśniewski, Zwalczanie terroryzmu, dywersji i sabotażu, „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2004, nr 2.