SEKURITOLOGIA – nauka o bezpieczeństwie (łac. securitas – bezpieczeństwo, logia – nauka). Znaczeniowa esencja sekuritologii [sek.] tkwi w praktyce kształtowania bezpieczeństwa podmiotów (jednostkowego i zbiorowego) w każdym wymiarze przedmiotowym (biologicznym, społecznym, ekonomicznym, kulturowym, ekologicznym i innym). Łączy się z teorią i praktyką bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego. Sek. definiuje się również jako nowoczesną naukę o bezpieczeństwie, która rozwiązuje problemy poznawcze oraz dylematy decyzyjne. Służy optymalizacji i realizacji działań na rzecz bezpieczeństwa podmiotów. Termin securitas etymologicznie bierze swój początek od przymiotnika secure, składającego się z dwóch elementów – przedrostka se (brak czegoś) i wyrazu cura (w znaczeniu pozytywnym troska, staranie oraz w znaczeniu negatywnym niepokój, obawa). Poznawcza refleksja nad semantyką rzeczownika securitas podporządkowana jest współczesnemu znaczeniu, jakie nadaje się pojęciu → bezpieczeństwa. Etymologicznie wyraz securitas oznacza albo brak troski, starania, brak dbania o kogoś lub coś, albo brak niepokoju, obawy. Oba znaczenia sprowadza się do praktyki semantycznej bezpieczeństwa jako pośrednio braku troski o egzystencję (stan pewności i zaufania) oraz bezpośrednio brak obawy (lęku). Adekwatną do powyższego konstatację wskazującą na pozytywne i negatywne pojmowanie etymologii terminu securitas sformułowała Jadwiga Potrzeszcz – w znaczeniu pozytywnym chodzi o stan pewności bycia, w znaczeniu negatywnym stan braku zapotrzebowania na opiekę, troskę.
Sek. jako nauka odgrywa istotą rolę w dyskursie nad bezpieczeństwem w procesie transformacji rozumienia bezpieczeństwa, początkowo redukowanego do kwestii militarnych, później obejmującego swoim zasięgiem szerszy zbiór desygnatów. Kolektywistyczny i polityczny wymiar bezpieczeństwa został poszerzony o dobrostan podmiotu jednostkowego z całym wachlarzem idących za tym uwarunkowań egzystencji konkretnego człowieka osadzonego w przedmiotowym otoczeniu. Zakres znaczeniowy i poznawczy sek. ogniskuje się nie tylko na zachowaniu biologicznej ciągłości trwania człowieka (grup społecznych), ale także osadzony jest w kontekście aksjologicznym. Teoretyczną podstawę sek. stanowi godna forma trwania, obok wymiaru fizycznego wpisana w kontekst kulturowy i wartościujący.
Przedmiot (obiekt) badań sek. może stanowić jakikolwiek czynnik lub system natury społecznej, przyrodniczej, produkcyjnej, technicznej lub innej (jednostka, grupa społeczna, państwo, planeta, rynek, produkt, system transportu, ekosystem, biosfera itd.), który jest bezwzględnie i niezamiennie konieczny dla egzystencji człowieka w najszerszym pojęciu tego słowa. Czynniki te z jednej strony mogą być wystawione na działanie negatywnego oddziaływania o różnorodnym charakterze, z drugiej zaś mogą same dla siebie stanowić źródło zagrożenia. Z kolei podmiotem (subiektem) poznawania i praktycznej działalności sek. jest przede wszystkim człowiek, a także grupa społeczna, państwo, koalicja państw itd. Podmiot występuje jako czynnik aktywny, którego działalność ukierunkowana jest na poznawanie i przetwarzanie obiektu (przedmiotu), przy czym orientuje się na osiągnięcie własnego celu, zaspokojenie własnych interesów i potrzeb.
Praktyczny wymiar sek. wyraża się w koncepcji → human security, będącej zwrotem w postrzeganiu i rozumieniu bezpieczeństwa od ogólnych ujęć polityczno-militarnych do kontekstu jednostkowego dotyczącego konkretnego człowieka. Podstawę normatywną koncepcji human security stanowi raport ONZ z 1994 r. na temat rozwoju społecznego. [→ szkoła kopenhaska; wiedza o bezpieczeństwie] [Krzysztof Drabik]
Literatura: R. Białoskórski, Securitologia [w:] Encyklopedia bezpieczeństwa wewnętrznego, red. A. Misiuk, J. Itrich-Drabarek, M. Opała-Dobrowolska, Warszawa 2021 • J. Świniarski, P. Kawalerski, Drogi i bezdroża securitologii, Warszawa 2019.