SPRAWY WEWNĘTRZNE – jeden z głównych obszarów aktywności administracji publicznej; współcześnie wyodrębniony jako dział administracji rządowej (tradycyjnie zwany resortem). W skład działu sprawy wewnętrzne [sp.w.] wchodzą przede wszystkim kwestie związane z: ochroną bezpieczeństwa i → porządku publicznego; ochroną → granicy państwowej [→ ochrona granic], kontrolą ruchu granicznego i cudzoziemców; polityką migracyjną państwa; → zarządzaniem kryzysowym; → obroną cywilną; → ochroną przeciwpożarową; nadzorem nad ratownictwem górskim i wodnym. W naszych rodzimych warunkach dochodzą jeszcze zagadnienia: obywatelstwa, ewidencji ludności, dowodów osobistych i paszportów oraz rejestracji stanu cywilnego (w tym zmiany imion i nazwisk).

Problematyka resortu sp.w. należy do pierwotnego trzonu centralnej administracji państwowej, który wykształcił się na przełomie XVII/XVIII w. we Francji w dobie absolutyzmu. Wówczas uformował się model administracji centralnej oparty na podziale resortowym, co wymagało coraz większej specjalizacji. Wśród pierwotnie wyodrębnionych resortów (klasycznych) znalazły się sprawy: zagraniczne, wojskowe, skarbowość i wymiar sprawiedliwości. Dopiero w czasie rewolucji francuskiej uformował się resort sp.w. Trafiły do niego wszystkie te sprawy, dla których zabrakło miejsca w innych resortach.

Pierwotnie administracja państwowa pełniła funkcję reglamentacyjno-policyjną. Gros zadań administracji sp.w. mieści się w ramach tej funkcji. Z biegiem czasu wraz z postępującą specjalizacją administracja sp.w. podlegała stałemu „odchudzaniu”. Innym zjawiskiem w dziedzinie administracji była potrzeba koordynacji działań poszczególnych resortów na szczeblu terenowym. W związku z tym ukształtowały się dwa typy administracji: zespolonej i specjalnej (niezespolonej). Terenowi zwierzchnicy administracji zespolonej przeważnie podlegali szefowi resortu sp.w. Immamentną częścią tego resortu zawsze była problematyka bezpieczeństwa i porządku publicznego. [Andrzej Misiuk]

Literatura: H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004 • A. Misiuk, Administracja spraw wewnętrznych w Polsce. (od połowy XVIII w. do współczesności). Zarys dziejów, Olsztyn 2005.