STAN WOJNY – stan, który określa stosunki między państwami, które wypowiedziały sobie wojnę lub jedno z nich bez jej wypowiedzenia dokonało przeciwko drugiemu agresji polegającej na rozpoczęciu działań wojennych/zbrojnych. W świetle prawa obowiązującego w RP stan wojny [st.w.] nie zalicza się do → stanów nadzwyczajnych, ponadto nie należy go utożsamiać ze → stanem wojennym. St.w. odnosi się bowiem do międzynarodowych stosunków Polski i nie powoduje co do zasady bezpośrednich zmian w prawie wewnętrznym. Zmiany takie mogą nastąpić dopiero wraz z wprowadzeniem stanu wojennego. Zgodnie z Konstytucją to sejm decyduje w imieniu RP o st.w. i o zawarciu pokoju. Sejm może podjąć uchwałę o st.w. jedynie w razie → napaści zbrojnej na terytorium RP lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji (użyto zatem równolegle pojęć zbrojna napaść oraz agresja). Jeżeli sejm nie może się zebrać na posiedzeniu, o st.w. postanawia prezydent RP. Podstawą do wzajemnej pomocy przeciwko agresji jest art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego [→ NATO].

Pojęcie napaść zbrojna nie jest zdefiniowane w przepisach prawa wewnętrznego. W doktrynie prawa międzynarodowego przez zbrojną napaść rozumie się użycie środków militarnych w celu pogwałcenia → integralności terytorialnej i niezależności politycznej innego państwa.

Współcześnie prawo międzynarodowe nie nakłada na państwo obowiązku ogłoszenia st.w. i podawania do wiadomości decyzji w tej sprawie w określonej formie. St.w., będąc instytucją prawną ustanawianą przez suwerenne państwo i upoważnione w tej sprawie władze, ma za cel uregulowanie stosunków zewnętrznych związanych z faktem wojny. Ogłoszenie st.w. powoduje określone skutki dla państw bezpośrednio zaangażowanych w wojnę, państw trzecich (zobowiązanie do → neutralności) oraz osób prawnych i fizycznych. W rezultacie st.w. następuje z reguły zerwanie stosunków dyplomatycznych i konsularnych między wojującymi państwami. Współczesne prawo międzynarodowe odeszło od prób stworzenia definicji wojny, co wynika z niemożności ujęcia w jednej definicji różnorodnych sytuacji, zachowań, postaw i działań składających się na to zjawisko. Dawne określenie wojny jako stanu walki orężnej między państwami, jego przeciwstawienie się stanowi pokoju nie jest współcześnie wyczerpujące i odpowiednie, m.in. wobec tendencji do objęcia przepisami prawa międzynarodowego działań o charakterze zbrojnym także wówczas, gdy państwa z ważnych przyczyn nie uważają tych działań za wzajemne. [→ wojna] [Katarzyna Śmiałek]

Literatura: K. Prokop, Stany nadzwyczajne w konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Białystok 2005 • M.N. Shaw, Prawo międzynarodowe, Warszawa 2008 • W.J. Wołpiuk, Państwo wobec szczególnych zagrożeń, Warszawa 2002.