SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO (PAŃSTWA) – celowo wyodrębniony z systemu państwowego, skoordynowany wewnętrznie kolektywny zbiór organów władzy i administracji publicznej, innych organów państwowych, sił zbrojnych, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych oraz obywateli, wzajemnie powiązanych ze sobą za pomocą relacji porządkujących, ze względu na realizowaną misję – obronę i ochronę państwa jako instytucji politycznej, terytorialnej i społecznej, a także zapewnienie wolnych od zakłóceń warunków bytu i rozwoju jednostek i całego społeczeństwa oraz ochronę życia i zdrowia ludzi, ich dóbr (materialnych i niematerialnych) i środowiska naturalnego, niezależnie od stanu i okoliczności funkcjonowania państwa, a więc w czasie normalnym, w tym w czasie kryzysu, w czasie obowiązywania → stanów nadzwyczajnych oraz w → czasie wojny. Istotą działania systemu jest nie tylko przeciwdziałanie zagrożeniom → bezpieczeństwa narodowego, ale również zapewnienie możliwości rozwoju państwa i jego obywateli.

Nadrzędną misją systemu bezpieczeństwa narodowego [syst.bezp.nar.] jest zapewnienie realizacji żywotnych → interesów narodowych, takich jak niepodległość państwa, → integralność terytorialna, nienaruszalność granic oraz bezpieczeństwo [bezp.] obywateli. Do misji szczegółowych sys.bezp.nar. zaliczyć należy zapewnienie: → bezp. politycznego, bezp. i → porządku publicznego, → ochrony granic, → bezp. powszechnego, → bezp. społecznego, → bezp. kulturowego, → bezp. militarnego, → bezp. ekonomicznego, → bezp. informacyjnego, → bezp. ekologicznego, → bezp. energetycznego. Celem działania sys.bezp.nar. jest zapewnienie bezp. narodowego w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym, w tym zapewnienie ciągłości działania państwa (w tym ciągłości podejmowania decyzji), ochrona i obrona państwa jako instytucji politycznej, terytorialnej i społecznej, ochrona życia i zdrowia ludzi, ich dóbr materialnych i niematerialnych, ochrona środowiska naturalnego oraz ochrona praw i wolności człowieka i obywatela.

Sys.bezp.nar. powinien mieć określone cechy, spośród których najważniejsze to: spójność – zapewnienie bezp. wymaga współdziałania wszystkich podmiotów wykonujących zadania z tego zakresu; sprawność – tj. skuteczność i ekonomiczność – efektywne wykorzystanie posiadanych zasobów, zarówno osobowych, jak i rzeczowych (w tym finansowych); kompleksowość – powinien obejmować swoim zasięgiem wszelkie dziedziny działalności związane z zapewnieniem bezp.nar.; ciągłość działania – zdolność do działania we wszystkich stanach i okolicznościach funkcjonowania państwa.

Na sys.bezp.nar. składają się podsystem kierowania bezp.nar. oraz szereg podsystemów wykonawczych. Podsystem kierowania realizuje przedsięwzięcia związane z planowaniem, organizowaniem, motywowaniem oraz kontrolowaniem wykonywania zadań z zakresu bezp. narodowego. Podsystemy wykonawcze to siły i środki pozostające w dyspozycji organów wchodzących w skład podsystemu kierowania, przeznaczone do realizacji zadań z zakresu bezp.nar. W ramach sys.bezp.nar. zidentyfikować można następujące rodzaje relacji: normatywne – ich celem jest ustalenie hierarchii w strukturze organizacyjnej systemu, jak również wyposażenie poszczególnych podmiotów w kompetencje (uprawnienia i pełnomocnictwa do realizowania konkretnych działań); decyzyjne – wynikają ze stosunku zwierzchności i podporządkowania; informacyjne – dotyczą procesu komunikowania, zarówno wewnątrz systemu, jak i z otoczeniem zewnętrznym; współdziałania – wzajemne oddziaływania podmiotów mające na celu osiągnięcie wspólnego celu; materialno-energetyczne – oddziaływania finansowe, produkcyjne oraz usługowe, dzięki którym możliwe jest działanie poszczególnych podsystemów tworzących sys.bezp.nar. [→ system bezpieczeństwa; system kierowania bezpieczeństwem narodowym] [Natalia Moch]

Literatura: W. Kitler, Organizacja bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Toruń 2018 • W. Kitler, Bezpieczeństwo narodowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2020.