BEZPIECZEŃSTWO KOOPERACYJNE – sposób postrzegania i kształtowania relacji pomiędzy → podmiotami bezpieczeństwa na warunkach równego traktowania i tworzenie relacji bezpieczeństwa na zasadach współpracy, a nie rywalizacji, w wyniku czego każdy kooperujący podmiot uzyskuje efekt bezpieczeństwa wprost proporcjonalny do poniesionych wysiłków i nakładów na jego kształtowanie. Relacje bezpieczeństwa kooperujących podmiotów nie są wyznaczane przez siłę i autorytet jednego z nich, lecz oparte na uznawanych przez nie ideach i wartościach, a ze względu na ich zakres oraz rodzaj mogą mieć charakter: kooperacji, integracji, rywalizacji lub konfliktu. Podstawą założeń bezpieczeństwa kooperacyjnego [bezp.koop.] jest uznawanie przez podmioty bezpieczeństwa klasycznej myśli liberalizmu i neoliberalizmu, według której osoby i instytucje powinny stworzyć ramy kooperacji, która zmierza do rozwoju społecznego i cywilizacyjnego. Do podstawowych założeń bezp.koop. zalicza się: racjonalne kształtowanie relacji pomiędzy podmiotami bezpieczeństwa; założenie, że podmioty bezpieczeństwa są w stanie realizować swoje interesy poprzez kooperację lub integrację, a nie rywalizację prowadzącą do konfliktu; jakość relacji pomiędzy podmiotami bezpieczeństwa powinna być oparta na wzajemnym uznawaniu idei, wartości i prawa.

Bezp.koop. jest podstawą trwałego kształtowania bezpieczeństwa na zasadach wzajemnego uwzględniania interesów podmiotów kooperujących i poszukiwania narzędzi do jego realizacji. Kooperacja może obejmować wszystkie obszary życia społecznego pod warunkiem, że kooperujące podmioty potrafią zdefiniować niesprzeczne cele i będą dążyły do wspólnego ich osiągnięcia. Istotne znaczenie w kształtowaniu bezp.koop. mają cywilizacyjno-kulturowe związki pomiędzy kooperującymi podmiotami. Ułatwiają one definiowanie wspólnych celów i unikanie sprzeczności. Współzależność osiąganych celów przez kooperujące podmioty zmniejsza ryzyko wystąpienia sytuacji konfliktowych. Więzi kooperacji stają się gwarantem tworzenia płaszczyzn współpracy, co nie oznacza, że wszelkie sprzeczności pomiędzy podmiotami zostały usunięte, lecz to tylko, że wola współpracy i gotowości do zawarcia kompromisu jest większa niż wola rywalizacji i artykułowania różnic. [Andrzej Czupryński]

Literatura: Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, red. R. Kuźniar, Warszawa 2005 • J. Wiatr, Zarys nauki o stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2008 • Zakresy odpowiedzialności korzyści i zobowiązań w Strategii Bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, red. A. Czupryński, Warszawa 2012.