SYTUACJA KRYZYSOWA – proces obejmujący zespół okoliczności stanowiących → zagrożenie dla trwania, przetrwania i/lub możliwości rozwoju podmiotu, powodujący zachwianie równowagi i eskalację tego zagrożenia do poziomu nieakceptowalnego, a zachowanie kontroli nad przebiegiem wydarzeń wymaga wprowadzenia działań nadzwyczajnych, wykraczających poza rutynowe działania instytucji i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo podmiotu. W ujęciu węższym, w rozumieniu ustawy o zarządzaniu kryzysowym, sytuacja kryzysowa [syt.kr.] to wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi, środowiska lub/i mienia w znacznych rozmiarach, z czym wiążą się duże ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków.
W ujęciu szerszym na gruncie → nauk o bezpieczeństwie syt.kr. według Waldemara Kitlera oznacza zespół okoliczności zewnętrznych i/lub wewnętrznych, w jakich znajduje się podmiot lub jego część albo określona dziedzina jego działalności, które to okoliczności tak wpływają na funkcjonowanie podmiotu, że jest inicjowany i kontynuowany proces zmienny, w rezultacie czego dochodzi do zachwiania równowagi i utraty możliwości kontroli nad przebiegiem wydarzeń albo eskalacji zagrożenia tegoż podmiotu. W tej definicji „utrata możliwości kontroli nad przebiegiem wydarzeń” czy też „eskalacja zagrożenia” wskazują na przekroczenie jego dopuszczalnego poziomu, niemniej w niektórych definicjach syt.kr. wprost podnosi się kwestię powstania nieakceptowanego poziomu zagrożenia podstawowych wartości, interesów oraz celów rozpatrywanego podmiotu.
Syt.kr. często utożsamiana jest z → kryzysem (m.in. praktycy z obszaru bezpieczeństwa narodowego często używają tego pojęcia na określenie syt.kr.). W szerokim ujęciu kryzys oznacza moment przełomowy, przesilenie, punkt zwrotny w danej sytuacji, a zatem nie są to terminy tożsame – „syt.kr.” zdaje się być pojęciem szerszym. Jest ona z kryzysem ściśle związana, ale niekoniecznie musi zawierać w sobie element przełomowy czy kulminację zdarzeń. W niektórych syt.kr. wielokrotnie dochodzi do zachwiania równowagi i jej przywracania do stanu stabilności, ale o kryzysie można będzie mówić dopiero w momencie, gdy nastąpi kulminacja zdarzeń bądź moment przełomowy. [Patrycja Bryczek-Wróbel]
Literatura: W. Kitler, Zarządzanie kryzysowe w Polsce, stan obecny i perspektywy [w:] Zarządzanie kryzysowe w systemie bezpieczeństwa narodowego, red. G. Sobolewski, D. Majchrzak, Warszawa 2011 • T. Szczurek, Od deskrypcji do antycypacji wykorzystania potencjału militarnego w kształtowaniu bezpieczeństwa nowoczesnych wspólnot państwowych wobec rozwoju zagrożeń niemilitarnych, Warszawa 2012.