SZANTAŻ INFORMACYJNY – wykorzystanie posiadanych informacji (zdobytych legalnie bądź nielegalnie) w celu wywierania presji na podmiot (osobę, organizację, podmiot gospodarczy, polityczny itd.), np. wymuszania działań bądź ich zaniechania. Szantaż jest formą przemocy, która jest zgodnie z prawem karnym zagrożona sankcjami. Jest elementem umniejszania poczucia stanu bezpieczeństwa rozpatrywanego zarówno w kontekście jednostki, jak i grupy, może także odnosić się do ogółu społeczeństwa. Szantaż informacyjny [sz.in.] może dotyczyć informacji jawnych i niejawnych, które są dla szantażysty i ich właściciela wartością. Treści objęte sz.in. mogą mieć różnoraki charakter, począwszy od przekazów werbalnych, po treści pisane i drukowane, zdjęcia, szkice, mapy, filmy itd.; mogą stanowić zasoby informacyjne (dane) → cyberprzestrzeni.

Sz.in. to m.in. forma zagrożenia związanego z uzyskaniem przez osoby nieuprawnione różnorodnych treści (np. informacji, danych, technologii, procesów produkcyjnych, działań taktycznych i operacyjnych militarnych i pozamilitarnych) w różnych dziedzinach, łącznie z → infrastrukturą krytyczną, które nie są przeznaczone do ujawnienia ich w przestrzeni publicznej. Ryzyko wynikające z konsekwencji ujawnienia jest uzależnione od treści informacji i kanałów, jakimi zostałyby one upublicznione. Zniekształcenie informacji poprzez sprzęt informatyczny i specjalistyczne oprogramowanie może stanowić źródło oraz narzędzie permanentnego i skutecznego sz., zarówno w skali mikro jak i makro. Przy obecnym rozwoju techniki i technologii zjawisko sz. i jego konsekwencje mogą dotyczyć całego globu, nie ma żadnych przestrzennych ograniczeń w jego międzykontynentalnym rozprzestrzenianiu.

Celem działań szantażysty mogą być obszary prawne, ekonomiczne, militarne, związane ze środowiskiem naturalnym oraz psychologiczne i kulturowe. Dobór metod i obszaru sz.
przekłada się na siłę oddziaływania wobec jego ofiar. Jeśli wymierzony jest w jednostkę, to niesie bezpośrednio dla niej osobiste konsekwencje. W przypadku natomiast całej społeczności tego typu działania i ich skutki są bardziej rozległe i trudniej jest je wyhamować i ustabilizować.

Sz.in. jest powszechnie wykorzystywany jako sposób wpływania na decyzje w obszarach gospodarczych i politycznych, zarówno w wymiarze krajowym, jak i światowym. To również narzędzie służące przejmowaniu władzy, wpływów, środków pieniężnych, dóbr materialnych i niematerialnych. Sz.in. w odniesieniu do sfery politycznej, militarnej, gospodarczej czy finansowej może wywoływać poważne konflikty między ludźmi, grupami społecznymi, organizacjami, państwami, prowadząc do → kryzysów, a nawet do konfliktów zbrojnych. Bywa elementem → wojny hybrydowej. [Monika Majchrzak]

Literatura: K. Liedel, Bezpieczeństwo informacyjne w dobie terrorystycznych i innych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego, Toruń 2005 • M.M. Polli, Cyberterrorism – Fact or a Fancy? [w:] Focus on Terrorism, red. E.V. Linden, New York 2007 • B.M. Szulc, Bezpieczeństwo a obronność (dylematy ontologiczno-epistemologiczne) [w:] Bezpieczeństwo informacyjne w XXI wieku, red. M. Kubiak, S. Topolewski, Siedlce 2016.