SZKOLENIE OPERACYJNO-TAKTYCZNE SIŁ ZBROJNYCH – realizowane w okresie pokoju przedsięwzięcie szkoleniowe dowództw poziomu operacyjnego (równorzędnych), związków taktycznych (równorzędnych), oddziałów i pododdziałów wszystkich rodzajów SZ (rodzajów wojsk) z udziałem (lub bez) administracji rządowej, organów samorządów terytorialnych i ogniw pozamilitarnych, skierowane na przygotowanie ich do wykonywania zadań operacyjnych w ramach narodowej, międzynarodowej lub sojuszniczej operacji połączonej i prowadzenia działań taktycznych w składzie sił sojuszniczych (koalicyjnych), międzynarodowych i narodowych. Możemy wyróżnić następujące formy szkolenia [szk.]: strategiczne, taktyczne, uzupełniające, rezerw osobowych, zgrywające. Szk. strategiczne są organizowane w czasie pokoju dla centralnych organów dowodzenia siłami zbrojnymi z udziałem (lub bez) elementów centralnych organów administracji rządowej w celu ich przygotowania do rozwiązywania zasadniczych problemów strategicznego zarządzania obroną państwa. Szk. taktyczne to prowadzone w czasie pokoju przedsięwzięcia szkoleniowe (w tym ćwiczenia) związków taktycznych, oddziałów i pododdziałów wszystkich rodzajów SZ oraz rodzajów wojsk, a także organów samorządów terytorialnych i ogniw pozamilitarnych w celu przygotowania ich do prowadzenia walki w rejonach odpowiedzialności lub w składzie sił międzynarodowych w ramach NATO.

Szk. uzupełniające żołnierzy i pracowników cywilnych wojska są realizowane w resorcie obrony narodowej w celu uzupełnienia wiedzy i doskonalenia nabytych umiejętności. Prowadzi się je w celu pogłębienia wiedzy ogólnej, pedagogicznej, prawnej i specjalistycznej, doskonalenia sprawności fizycznej i kondycji strzeleckiej żołnierzy w dowództwach wszystkich szczebli organizacyjnych oraz jednostkach wojskowych. Główny zakres dotyczy pogłębiania znajomości procedur przygotowania i prowadzenia operacji połączonych, działań taktycznych oraz udziału w operacjach pokojowych, popularyzacji doświadczeń z prowadzonych konfliktów i wojen oraz ćwiczeń, rozwoju współczesnej sztuki wojennej. Szk. te zapewniają również systematyczne dostarczanie wiedzy niezbędnej do sprawnego i poprawnego wykonywania obowiązków służbowych, zgodnie z przepisami prawa i ustaleniami aktów normatywnych. Treści, formy i metody szk. uzupełniającego dostosowuje się do określonego szczebla organizacyjnego i poziomu wiedzy szkolonych, a także do aktualnie zachodzących zmian w otoczeniu.

Szk. rezerw osobowych to podsystem systemu szk. SZ RP, stanowi integralną część działalności szkoleniowej dowództw, sztabów i wojsk. Organizuje się je w celu systematycznego doskonalenia kwalifikacji żołnierzy rezerwy w wykonywaniu obowiązków wynikających z przewidzianych dla nich stanowisk (funkcji) w czasie wojny oraz ich przygotowania zespołowego (w składzie załogi, obsługi, pododdziału, oddziału związku taktycznego) do wykonywania zadań, zwłaszcza taktyczno-ogniowych i specjalistycznych. Szk. jest realizowane w okresie pokoju oraz w ramach szk. po mobilizacyjnym rozwinięciu – zgrywanie bojowe. Szk. wojskowemu w rezerwie podlegają: żołnierze rezerwy mający przydziały mobilizacyjne do jednostek wojskowych, na ich wniosek lub za ich zgodą, na skutek zgłoszenia się na te ćwiczenia, jeżeli przemawiają za tym potrzeby SZ; pozostali żołnierze rezerwy oraz osoby przeniesione do rezerwy, niebędące żołnierzami rezerwy, na ich wniosek lub za ich zgodą, na skutek ochotniczego zgłoszenia się na te ćwiczenia, jeżeli przemawiają za tym potrzeby SZ. Szk. zgrywające (zwane też zgrywaniem, zajęciami zgrywającymi, ćwiczeniami zgrywającymi) jest wojskową formą zgrupowania szkoleniowego, a także specyficzną formą zajęć praktycznych stosowaną w szk. bojowym, zwłaszcza w taktyce. Początek tego szk. stanowi zakończenie szk. indywidualnego, a samo zgrywanie obejmuje okresy szk. w składzie pododdziału zasadniczo od szczebla plutonu do batalionu włącznie. Polega ono na praktycznym nauczeniu i doskonaleniu umiejętności zespołowego działania w składzie pododdziału, a w szczególności przyjmowania, zmiany ugrupowania i manewrów na polu walki – tzw. szyków, kierowania działaniem podwładnych. Działania żołnierzy i pododdziałów są harmonizowane, zestrajane, dostrajane, zespalane, integrowane, synchronizowane, koordynowane, korelowane, przystosowywane, dostosowywane, dopasowywane, wiązane, spinane itd. Kierownikiem zajęć zgrywających jest dowódca zgrywającego się pododdziału. W zajęciach żołnierze uczestniczą z etatowym uzbrojeniem i wyposażeniem oraz środkami dowodzenia i łączności. [→ szkolnictwo wojskowe] [Jarosław Wołejszo]

Literatura: Leksykon obronności. Polska i Europa, red. M. Huzarski, J. Wołejszo, Warszawa 2014.