UNIJNY MECHANIZM OCHRONY LUDNOŚCI ‒ (ang. European Union Civil Protection Mechanism) utworzony w 2001 r. system cywilnej koordynacji międzynarodowej pomocy ratowniczej i humanitarnej wspierający państwa w razie zaistnienia katastrof naturalnych i innych kryzysów, których skala lub charakter przekracza możliwości reagowania kraju dotkniętego daną sytuacją kryzysową. Mechanizm umożliwia współdziałanie krajów w nim uczestniczących z unijnymi instytucjami odpowiedzialnymi za sferę → ochrony ludności. Jest narzędziem wspólnotowego przygotowania, zapobiegania i reagowania na → klęski żywiołowe lub → katastrofy spowodowane przez człowieka, a udzielana w jego ramach pomoc polega w szczególności na kierowaniu do działań wyspecjalizowanych i odpowiednio wyposażonych zespołów ratowniczych, tzw. modułów ochrony ludności, oraz dostarczaniu pomocy rzeczowej i/lub eksperckiej. Mechanizm opiera się na strukturze złożonej z kilku filarów, z których najważniejszymi są: Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego działające w trybie całodobowym; Wspólny System Łączności i Informowania w Sytuacjach Kryzysowych obsługiwany w całodobowych punktach kontaktowych państw członkowskich; Europejskie Zdolności Reagowania Kryzysowego w formie dobrowolnej puli wcześniej zgłoszonych zdolności państw członkowskich ‒ tzw. interwencyjne moduły ochrony ludności; eksperci wyszkoleni na kilku poziomach kursów programu treningowego; ćwiczenia modułowe, pełnoskalowe, sztabowe, w tym także z wykorzystaniem rozszerzonej i wirtualnej rzeczywistości; mechanizmy wsparcia transportu i jego finansowania dla modułów ochrony ludności, zasobów humanitarnych oraz ekspertów.

Mechanizm obejmuje 27 państw UE oraz 8 spoza Unii, są to: Albania, Bośnia i Hercegowina, Islandia, Norwegia, Czarnogóra, Macedonia Północna, Norwegia, Serbia, Turcja; o jego aktywację mogą wnioskować państwa uczestniczące w mechanizmie, pozostałe kraje świata oraz organizacje międzynarodowe.

W Polsce rolę krajowego punktu kontaktowego pełni całodobowe Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności zlokalizowane w Biurze Planowania Operacyjnego w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej. [Mariusz Feltynowski]

Literatura: M. Feltynowski, Unijny Mechanizm Ochrony Ludności [w:] Analizy strategiczne Florian 2050, t. 5, Warszawa 2022.