WALKA ZBROJNA ‒ starcie zbrojne przeciwnych zgrupowań sił zbrojnych lub sił zbrojnych ze zbrojną organizacją, dążących poprzez stosowanie przemocy (siły zbrojnej) lub groźbę jej użycia do osiągnięcia zwycięstwa nad przeciwnikiem poprzez neutralizację bądź eliminację jego sił i środków walki zbrojnej. W walce zbrojnej [w.zbr.] używanie są metody i narzędzia przemocy zbrojnej do osiągnięcia zwycięstwa nad przeciwnikiem w celu pozbawienia go zdolności do działania i wpływania na osiąganie celu przy zachowaniu zdolności do działań własnych nakierowanych na osiągany cel. Istotą w.zbr. jest: starcie zbrojne dwóch przeciwstawnych stron; całokształt przedsięwzięć realizowanych przez siły zbrojne lub zbrojne organizacje w sposób zbrojny w okresie kryzysu militarnego lub → konfliktu zbrojnego; fizyczne i psychologiczne obezwładnienie lub niszczenie przeciwnika jako przeszkody na drodze do zwycięstwa.
Zgrupowanie sił zbrojnych oznacza pododdziały, oddziały, związki taktyczne sił zbrojnych lub utworzone grupy bojowe do prowadzenia w.zbr. Zbrojna organizacja to forma organizacji militarnej, która nie ma podmiotowości prawnej, ale swoją strukturą, oznakowaniem jej członków oraz założeniami i metodami działania upodabnia się do formalnie działających sił zbrojnych. Cechą zbrojnej organizacji jest wyodrębnienie kierownictwa politycznego oraz wojskowego, które kierując się założeniami politycznymi zmierzają do odzyskania/utworzenia państwowości lub innej podmiotowości prawnej, a w procesie w.zbr. kierują się przestrzeganiem reguł oraz zwyczajów → międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych. Zwycięstwo w w.zbr. oznacza osiągnięcie celu działań poprzez: uczynienie przeciwnika w sposób trwały lub czasowy niezdolnym w określonym czasie i miejscu do osiągania własnych celów w.zbr.; zmuszenie strony pokonanej do wypełniania woli zwycięzcy z zachowaniem reguł i zwyczajów międzynarodowego prawa konfliktów zbrojnych; usunięcie w sposób zbrojny przeszkody stojącej na drodze do uzyskania porozumienia politycznego. Zwycięstwo w w.zbr. powinno stworzyć podstawy do politycznego zakończenia konfliktu, a jednocześnie umożliwić perspektywę do dialogu i współpracy z pokonanym przeciwnikiem.
Do warunków koniecznych w.zbr. zalicza się: istnienie co najmniej dwóch przeciwnych podmiotów kreujących wobec siebie wrogie zamiary; przeciwne strony dążą do osiągnięcia celów wzajemnie się wykluczających; przeciwne strony posiadają środki do prowadzenia w.zbr.; strony zamierzają osiągać cel w.zbr. poprzez fizyczne, elektroniczne i psychologiczne neutralizowanie lub eliminowanie strony przeciwnej; istotą w.zbr. jest konfrontacja zbrojna, której wynikiem jest zwycięstwo jednej strony; w.zbr. prowadzona jest pomiędzy siłami zbrojnymi przeciwnych stron lub ze zbrojną organizacją podmiotu nieuznawanego na arenie międzynarodowej, ale mającego cele polityczne wskazujące na dążenie do zbudowania podmiotowości prawnej; w.zbr. prowadzona jest według reguł prawa i zwyczajów konfliktów zbrojnych; przemoc zbrojna skierowana jest przeciw podmiotom danej organizacji reprezentującym siłę zbrojną, a nie przeciw → ludności cywilnej i instytucjom użytku publicznego.
Przedmiotem oddziaływania w w.zbr. powinny być te elementy, które decydują o sile i sprawności działania przeciwnika. Przedmiotem destrukcyjnego oddziaływania w w.zbr. zawsze był i jest człowiek i pomimo stosowania różnych eufemizmów chodzi o pozbawienie go życia lub poprzez groźbę utraty życia zmuszenie go do poddania się i zaniechania prowadzenia w.zbr. We współczesnej w.zbr. celem powinny być systemy walki, którymi zarządza człowiek do zadawania strat i kierowania walką. Jednocześnie własne systemy powinny podlegać takiej ochronie, by miały ciągłą sprawność działania. Jeżeli potrafimy działać na systemy walki i wprowadzać w ich funkcjonowanie zakłócenia lub destrukcję, to zbliżamy się do nowoczesnych rozwiązań w.zbr.
W XX w. w.zbr. wkroczyła w przestrzeń powietrzną, podwodną oraz elektromagnetyczną, co spowodowało, że tradycyjne pojęcie pola walki nabierało cech przestrzeni. W przestrzeni w.zbr. znajdują się wszystkie elementy postrzegane w kategoriach podmiotu i przedmiotu w.zbr. oraz środowiska jej prowadzenia. Desygnatami przestrzeni w.zbr. są: trójwymiarowy układ przestrzenny (długość, szerokość i wysokość), czas, → cyberprzestrzeń oraz zasoby i artefakty materialne znajdujące się w niej, społeczne i polityczne środowisko człowieka oraz sytuowane cele działań zbrojnych.
Użycie sił zbrojnych w konflikcie zbrojnym jest zasadne w sytuacjach: zagrożenia lub naruszenia → suwerenności własnego kraju lub państwa sojuszniczego; w przypadku obrony suwerenności celem użycia sił zbrojnych nie jest zajęcie obcego terytorium i włączenie go do własnych struktur administracyjnych, lecz stworzenie sytuacji militarnej do zastosowania rozwiązań politycznych normalizujących sytuację; użycie sił zbrojnych poza terytorium kraju nie wynika z agresywnej polityki państwa, lecz z założeń międzynarodowych zobowiązań dotyczących kształtowania bezpieczeństwa zbiorowego; po osiągnięciu celu militarnego na zajętym terenie i ustaniu przyczyny blokującej osiąganie celu politycznego zanika zasadność przebywania sił zbrojnych na obcym terytorium. [Andrzej Czupryński]
Literatura: A. Czupryński, Wybrane problemy zorganizowanego działania w walce zbrojnej, Warszawa 2004 • A. Czupryński, Współczesna sztuka wojenna [w:] Od nauk wojskowych do nauk o bezpieczeństwie, red. B. Wiśniewski, Szczytno 2014 • Leksykon wiedzy wojskowej, red. M. Laprus, Warszawa 1979.