WIEDZA O BEZPIECZEŃSTWIE ‒ w najprostszym ujęciu jest zbiorem informacji dotyczących możliwości spokojnego życia jednostek i funkcjonowania społeczności i w tym sensie jest przedmiotem zainteresowania różnych nauk ‒ od technicznych, poprzez społeczne, po humanistyczne. Pierwsze z dyscyplin wiążą → bezpieczeństwo ze służebnością, skutecznością oraz przydatnością technologii do asekuracji bytu człowieka, drugie definiują bezpieczeństwo jako fundamentalną potrzebę i motyw konstytuujący istnienie społeczności, trzecie zaś uzasadniają egzystencjalny wymiar bezpieczeństwa sprzyjający przetrwaniu osób i wspólnot, dzięki czemu możliwy jest ich rozwój oraz doskonalenie. Najogólniejszą wytyczną wiedzy o bezpieczeństwie [w.bezp.] jest określanie, analizowanie i interpretacja rozmaitych zagrożeń występujących w rzeczywistości i mających związek z poczuciem egzystencji we wszelkich jej przejawach, począwszy od sfery materialnej po kwestie transcendentalne. Zatem myślenie tego pokroju odnosi się do tego, co obrazowane jest w nauce i filozofii oraz staje się możliwe do rozpoznania w sytuacji wielowątkowej refleksji nad → niebezpieczeństwem, obecnej w literaturze przedmiotu i potocznym odbiorze możliwym do identyfikacji w badaniach społecznych. Przeto wyjściowym zadaniem w.bezp. jest definiowanie i analizowanie rozmaitej problematyki bezpieczeństwa ogarnianego przez różne dziedziny nauki, która w konkretnych przypadkach może skupiać się na ściśle wyodrębnionym fragmencie wiedzy. A ta złożona jest z wątków należących do wielorakich konstatacji uwzględniających zarówno stwierdzenia właściwe dla nauki, jak i filozofii. Wyłoniona z tego narracja ma zatem rozszczepiony charakter, skupia się bowiem na uogólnionych analizach tworzących teoretyczną refleksję mającą znaczenie społeczne i indywidualne oraz tworzy syntezę informacji przydatnych i wywodzonych z empirycznych danych stanowiących zabezpieczenie dla spokojnego (bezpiecznego) życia. Mówiąc inaczej, badania nad bezpieczeństwem mogą traktować je jako ideę rzutującą na kształtowanie się sposobności strzegącej obyczajów, moralności, państwa, ekonomii czy prawa, a z drugiej strony mogą stanowić instrument, źródło czy metodę gwarantowania spokojnego życia, pozwalającego na niezakłóconą prokreację i przetrwanie gatunku zmierzającego do uwolnienia się od wszelakich zagrożeń.

Zatem w.bezp. jest tą dziedziną refleksji społecznej i humanistycznej, która w całej rozciągłości podejmuje problem → ryzyka i → zagrożenia, wszelako zawsze zintegrowany z zagadnieniem życia. Bezpieczeństwo jawi się tu jako fundamentalny przejaw istnienia na każdym jego poziomie, począwszy od aspektów biologicznych po społeczne. Pomimo że zagrożenia są przeciwieństwem stabilizacji bytu i w jakimś sensie zaprzeczeniem jakości życia, to jednak są one też motywem działania i impulsem dla egzystencji kreatywnej w stopniu pozwalającym na zażegnanie niebezpieczeństwa poprzez zaangażowanie i wspólnotową współpracę. Zatem zagrożenia kształtują postawy, charakter i zdolności ludzi, przygotowując ich do adaptacji w sytuacji niekomfortowej, która zawsze wymusza sposoby działania i myślenie konieczne, choć nie zawsze owocne. Ta niepewność tworzy podstawową właściwość ryzyka i kryteria obecności bezpieczeństwa w życiu. → Poczucie bezpieczeństwa zależy jednak od zawodności środków i sposobów przedsiębranych dla odzyskania stabilizacji i powrotu życia w stanie zrównoważenia i poddania własnej kontroli.

W.bezp. (czyli wiedzę sekuritalną) można ująć w wersji szerszej i węższej. Pierwsza zajmuje się różnymi sytuacjami i kontekstami przejawiania się zagrożeń, które mogą być traktowane w sposób teoretyczny oraz praktyczny. W ujęciu teoretycznym problemy bezpieczeństwa są kanwą rozważań filozoficznych, natomiast ich aspekt praktyczny tworzy konkretny obraz życia rozpatrywanego z punktu widzenia różnych stanów egzystencji człowieka rozpościerającej się od narodzin po śmierć. Tymczasem w.bezp. w węższym ujęciu sprowadza poznanie do zagadnień szczegółowych i bardzo konkretnych, dysponujących odpowiednio dostosowaną do potrzeby badawczej narracją (nomenklaturą) oraz właściwym dla konkretnego zagadnienia warsztatem (przykładem tego mogą być badania społeczne). Na tym gruncie osadzone jest czworakie interpretowanie bezpieczeństwa. W znaczeniu empirycznym (węższym) jest ono po pierwsze biologicznym fenomenem przenikającym ludzkie pragnienie utrzymywania życia na każdym jego poziomie. Po drugie, wszelka troska o zabezpieczenie egzystencji staje się rękojmią ciągle podejmowanej przez naukę, zwłaszcza medycynę, walki z zagrożeniami, za którymi kryje się największa antynomia bezpieczeństwa, jaką jest śmierć. Po trzecie, świadomość niebezpieczeństwa jest źródłem psychicznych doznań, które określają zdolność człowieka do przeciwstawiania się zagrożeniom i tworzenia wbrew nim warunków możliwie szczęśliwej egzystencji. Po czwarte wreszcie, bezpieczeństwo jest doniosłym zjawiskiem społecznym, które określa nastawienie jednostek do samych siebie i innych ludzi pozostających w jednakowym położeniu, żądającym empatii i przyjaznych relacji strzeżonych przez państwo (umowę społeczną) oraz prawo. Wyznaczone kierunki interpretacji bezpieczeństwa tworzą jednocześnie pola hipotetycznej przestrzeni poszukiwania rozwiązań, które można stosować dla negacji (wykluczenia) lub kontroli zagrożeń tworzących cywilizacyjne i osobowe aporie dla samego życia oraz rozwoju wspólnot. [→ hipotezy wiedzy o bezpieczeństwie; sekuritologia] [Marek Adamkiewicz]

Literatura: J. Świniarski, P. Kawalerski, Drogi i bezdroża securitologii, Warszawa 2019.