WOJNA MORSKA ‒ działania zbrojne prowadzone na obszarze mórz i oceanów, w ich toni morskiej i przestrzeni powietrznej nad nimi przez marynarki wojenne (oraz inne rodzaje sił zbrojnych) stron wojujących; zazwyczaj stanowią one fragment całości prowadzonych działań wojennych. Specyfika środowiska morskiego powoduje, że we współczesnym konwencjonalnym → konflikcie zbrojnym wojna morska [woj.m.] ma najczęściej charakter wspierający bądź pomocniczy w stosunku do ogólnego wysiłku wojennego, ale jej przebieg wywiera bezpośredni materialny i psychologiczny wpływ na sytuację na lądzie. Istotną cechą woj.m., która zdecydowanie odróżnia ją od wojny na lądzie, jest brak ochrony prywatnej własności, a w pewnych okolicznościach także własności państw neutralnych. Woj.m. to nie tylko bezpośrednie starcia → flot wojennych czy poszczególnych okrętów między sobą, lecz także walka o linie komunikacyjne. Zasadniczym przedmiotem woj.m. jest uniemożliwienie przeciwnikowi korzystania ze szlaków morskich, a jednocześnie zapewnienie sobie możliwości ekstensywnego, niezakłóconego ich wykorzystania dla własnych potrzeb.

Współczesne poglądy dotyczące wojny na morzu przewidują użycie flot wojennych w działaniach „na morzu” oraz działaniach „z morza”. W pierwszym przypadku ich celem jest uzyskanie określonego stopnia kontroli morza lub odmowy korzystania z morza (blokada morska, embargo, kontrola żeglugi, wojskowy transport morski, ochrona żeglugi), w drugim zaś („z morza”) wykonanie uderzeń na cele lądowe, działania desantowe i operacje ekspedycyjne. Globalizacja gospodarki światowej spowodowała, że zadaniem floty wojennej nie jest dziś prowadzenie wojny ekonomicznej z powodu skali politycznych i gospodarczych konsekwencji prowadzenia takiej wojny na wielką skalę. Współczesna woj.m. oprócz typowego dla niej środowiska obejmuje ponadto swoim zasięgiem → cyberprzestrzeń oraz przestrzeń kosmiczną.

Woj.m. na przestrzeni wieków ulegały znaczącym przeobrażeniom spowodowanym przede wszystkim rozwojem nowych technologii i umownie możemy je podzielić na woj.m.: starożytności, średniowiecza, flot żaglowych, flot z napędem mechanicznym (jądrowym) oraz stalowymi kadłubami (szczególnie pierwsza i druga wojna światowa, zimna wojna), współczesne, przyszłe. Prowadzenie woj.m. było regulowane od najdawniejszych czasów przez prawo zwyczajowe, a od końca XIX w. również przez prawo traktatowe (Deklaracja paryska, konwencje haskie i genewskie), obecnie ogólnie obowiązujące regulacje zawiera Podręcznik San Remo prawa międzynarodowego mającego zastosowanie w konfliktach zbrojnych na morzu (San Remo Manual on International Law Applicable to Armed Conflicts at Sea; 1994) traktowany jako zbiór prawa zwyczajowego. [Andrzej Makowski, Tomasz Szubrycht]

Literatura: A. Makowski, Wojny morskie – problemy metodologiczne [w:] Z dziejów wojen morskich. Studia i szkice, red. A. Aksamitowski, M. Franz, Oświęcim 2015 • D. Moran, Geografia i strategia [w:] Strategia we współczesnym świecie. Wprowadzenie do studiów strategicznych, red. J. Baylis, J. Wirtz, C.S. Gray, E. Cohen, Kraków 2009 • I. Speller, Understanding Naval Warfare, London ‒ New York 2019.