WYZWANIA BEZPIECZEŃSTWA ‒ sytuacje problemowe w dziedzinie bezpieczeństwa generujące dylematy decyzyjne, przed którymi stoi podmiot w sytuacji rozstrzygania spraw bezpieczeństwa. Mogą mieć charakter wewnętrzny bądź zewnętrzny, wiązać się z położeniem geograficznym, procesami zachodzącymi w środowisku międzynarodowym, różnicami kulturowymi, zmianami klimatycznymi czy niestabilnością sytuacji ekonomiczno-gospodarczej bądź procesami społecznymi. Wyzwania [wyz.] bywają efektem działań ze strony partnerów i sojuszników, którzy prezentują oczekiwania i windują standardy obowiązujące w sojuszach lub koalicjach. Wyz. w dziedzinie bezpieczeństwa mogą być podejmowane bądź ignorowane, a każda z tych postaw niesie określone konsekwencje. Podjęcie wyz. łączy się zazwyczaj z wysiłkiem i kosztami, ale stwarza szanse na pożytek z korzyści w przyszłości. Zignorowanie wyz. z zasady utrudnia czerpanie korzyści z faktu wspólnego działania i w niekorzystnych warunkach może rodzić zagrożenia.

Wyz. ma z reguły charakter dynamiczny, a kierunek zmiany nie jest jednoznaczny. Wyz. mogą zanikać, ale również bardzo szybko mogą się przerodzić w → zagrożenie, a więc stanowić pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne oddziaływanie na podmiot. Dzieje się to zwłaszcza wtedy, gdy będąca wyz. sytuacja w otoczeniu podmiotu nie zostanie na czas wykryta i rozpoznana i tym samym nie zostają wobec niej podjęte stosowne działania z zaangażowaniem odpowiedniego potencjału. Brak pojawienia się zagrożenia nie oznacza, że wyz. może zostać zlekceważone. Taka postawa naraża bowiem podmiot na → ryzyka, a więc niebezpieczne dla bezpieczeństwa konsekwencje przyszłych własnych działań. Gdy podmiot odkrywa i rozpoznaje wyz. na czas oraz podejmuje stosowne działania, wyz. może stać się dla niego szansą, a więc okolicznością sprzyjającą realizacji interesów oraz osiąganiu celów podmiotu w dziedzinie bezpieczeństwa [→ szanse bezpieczeństwa].

Współcześnie do wyz. w dziedzinie bezpieczeństwa zalicza się w szczególności: 1. w sektorze → bezpieczeństwa politycznego ‒ budowanie stabilnych systemów politycznych odpornych na dezinformację oraz wewnętrzne i zewnętrzne procesy destabilizacyjne; 2. w sektorze → bezpieczeństwa militarnego ‒ uzyskanie i utrzymanie zdolności do prowadzenia działań w wielodomenowym środowisku operacyjnym, w tym zdolności do działań asymetrycznych, manewrowych, wymagających zdolności do długotrwałego przebywania poza miejscem stałej dyslokacji czy budowania systemów antydostępowych; 3. w sektorze → bezpieczeństwa ekonomicznego ‒ włączenie się państwa w wyścig technologiczny w obszarze technologii cyfrowych, zachowanie konkurencyjności produkcji energii elektrycznej, zapewnienie wysokiej skuteczności i efektywności instrumentów nadzoru nad rynkami finansowymi, mierzenie się z wywołaną przez globalizację coraz większą konkurencją na rynkach zagranicznych; 4. w sektorze → bezpieczeństwa społecznego ‒ zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego starzejącemu się społeczeństwu, zmierzenie się z presją migracyjną, zwalczanie zagrożeń pandemicznych; 5. w sektorze → bezpieczeństwa ekologicznego ‒ zrównoważone podejście do ochrony środowiska uwzględniające sytuację społeczno-gospodarczą podmiotu.

Współcześnie mamy do czynienia z wyjątkową skalą powiązania pomiędzy postrzeganymi zagrożeniami i wyz. dla bezpieczeństwa. Ich konglomerat przybierać może niekiedy postać korelatu bardziej lub mniej identyfikowanych problemów, pozostających – jak nigdy dotąd – w szczególnie ścisłych, wzajemnych powiązaniach. Sytuacja ta prowadzi do trudności we właściwym identyfikowaniu poszczególnych sytuacji i tym samym we właściwym na nie reagowaniu. Dlatego też odchodzi się nie tyle od ścisłego teoretycznego rozróżniania pojęć, ile od wyodrębniania ich na etapie analizy i przygotowania strategii odpowiedzi na poszczególne zjawiska na rzecz zintegrowanej odpowiedzi na wyz., szanse, zagrożenia i ryzyka. Zwłaszcza że wyz. w dziedzinie bezpieczeństwa z natury są również zależne od okoliczności czasowych: współczesne wyz. mogły w przeszłości być szansami, by w przyszłości stać się zagrożeniami bądź ryzykami. [Stanisław Koziej, Paulina Polko]

Literatura: A. Glen, Pojmowanie wyzwań, zagrożeń i ryzyka w bezpieczeństwie państwa, „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza” 2018, nr 49(1) • S. Koziej, Bezpieczeństwo: istota, podstawowe kategorie i historyczna ewolucja, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 18(2) • J. Stańczyk, Środowisko bezpieczeństwa państwa w ujęciu międzynarodowym, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2018, nr 12(2).