ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA ‒ kształtowanie, sterowanie i kontrola procesów w łańcuchach logistycznych (łańcuchach dostaw środków zaopatrzenia i świadczenia usług logistycznych) organizowanych w → sytuacjach kryzysowych oraz w → stanach nadzwyczajnych. 1. W sytuacjach kryzysowych ‒ do udzielania pomocy dla poszkodowanej ludności i ratowania jej mienia, odbudowy infrastruktury krytycznej, ochrony środowiska naturalnego oraz ratowania dóbr kultury; 2. w stanach nadzwyczajnych ‒ w celu wsparcia podmiotów prowadzących działania obronne, ochronne, działania w sferze bezpieczeństwa społecznego oraz w sferze bezpieczeństwa gospodarczego. Zasady zabezpieczenia logistycznego [zab.l.] wynikają z systemowego podejścia do organizowania procesów logistycznych.

W sytuacjach kryzysowych organizatorem zab.l. ludności poszkodowanej są zespoły zarządzania kryzysowego, a bezpośrednimi realizatorami zadań logistycznych są podmioty prowadzące akcje ratownicze [→ ratownictwo]. Zabezpieczenie to jest ukierunkowane na: ratowanie życia i zdrowia rannych i chorych, zaspokojenie elementarnych potrzeb logistycznych ludności poszkodowanej, zapewnienie dotarcia środków zaopatrzenia oraz usług logistycznych i pomocy medycznej do wszystkich osób poszkodowanych oraz minimalizację czasu realizacji zadań logistycznych. Natomiast za zarządzanie zab.l. podmiotów (jednostek ratowniczych i jednostek wspomagających) prowadzących akcje z zakresu ratownictwa odpowiada kierujący działaniem ratowniczym. Zarządzanie to jest ukierunkowane na zapewnienie wysokich standardów obsługi wszystkich uczestniczących w akcji jednostek ratowniczych i jednostek wspomagających.

Pożądaną (wysoką) skuteczność zab.l. osiąga się poprzez: integrację wysiłku wszystkich podmiotów działających w łańcuchach logistycznych, dywersyfikację dostaw środków zaopatrzenia i świadczonych usług, racjonalne wykorzystanie potencjału logistycznego, dążenie do uzyskiwania efektu synergii oraz tworzenie wartości dodanej w postaci „specyficznego produktu logistycznego”, który dostosowywany jest do wymagań konkretnej sytuacji kryzysowej. W sytuacjach kryzysowych, w związku z priorytetową potrzebą zapewnienia warunków przetrwania poszkodowanej ludności, zasadami tymi są: racjonalnego gospodarowania; skuteczności (just in time); dychotomii zab.l.; priorytetów zab.l.; normowania, limitowania i reglamentacji; specyfiki produktu logistycznego. W procesie zab.l. podmiotów ratowniczych racjonalne wykorzystanie potencjału logistycznego polega przede wszystkim na konsekwentnym przestrzeganiu zasad racjonalnego gospodarowania i skuteczności. Z kolei w stanach nadzwyczajnych w związku z priorytetową potrzebą zapewnienia wysokich standardów obsługi podmiotów (prowadzone są działania: obronne, ochronne, w sferze bezpieczeństwa społecznego oraz w sferze bezpieczeństwa gospodarczego) oprócz wymienionych obowiązują zasady odpowiedzialności i kompetencji.

Generalne założenia wymienionych zasad zab.l. przedstawiają się następująco. Zasada racjonalnego gospodarowania wynika z prakseologicznej zasady gospodarności, która postrzegana jest w dwóch wariantach: 1. dążenie do maksymalizacji wykorzystania dostępnego potencjału w ramach ograniczonych nakładów, np. środków finansowych; 2. dążenie do minimalizacji zużycia dostępnych zasobów (np. środków finansowych) przy realizacji zadania na ustalonym poziomie. Zasada skuteczności nakazuje, aby działania logistyczne organizowane w sytuacjach kryzysowych i stanach nadzwyczajnych spełniały kryteria tzw. 5W, tj.: właściwy czas, właściwe miejsce, właściwy produkt (lub usługa), właściwa ilość, właściwa jakość. Zasada dychotomii zab.l. (zasada rozłącznego i wyczerpującego podziału usług logistycznych na dwie rozłączne kategorie) nakazuje dokonywanie podziału usług logistycznych odpowiednio na: usługi o najwyższym priorytecie, które muszą być wykonane natychmiast w pierwszej kolejności, oraz pozostałe usługi, które choć pilne, ale mogą być wykonane dopiero w drugiej kolejności. Zasada priorytetów zab.l. obowiązuje w sytuacji presji czynnika czasu (konieczności wykonania dostaw określonych środków zaopatrzenia lub określonych usług logistycznych) lub wystąpienia deficytu określonych środków zaopatrzenia i usług logistycznych. Zasada normowania, limitowania i reglamentacji obowiązuje w wypadku wystąpienia deficytu środków zaopatrzenia oraz dostępu do usług logistycznych. W procesie zab.l. ludności poszkodowanej dopuszcza się ograniczanie dostaw środków zaopatrzenia oraz świadczenie usług logistycznych w zakresie niezbędnego minimum, które zapewnia jej przetrwanie, a pomoc medyczna świadczona jest ze wskazań życiowych. W krytycznych przypadkach w stosunku do deficytowych środków zaopatrzenia wprowadza się limity oraz reglamentację. Zasada specyfiki produktu logistycznego dotyczy ogółu dostaw środków zaopatrzenia oraz świadczonych usług logistycznych. Ich postać i charakter są znormalizowane i dostosowane do faktycznych potrzeb odbiorców oraz sytuacji (środowiska, w którym są realizowane). Zasada odpowiedzialności nakłada na wszystkich dowódców (komendantów, naczelników itp.) podmiotów prowadzących działania obronne, ochronne w sferze bezpieczeństwa społecznego oraz w sferze bezpieczeństwa gospodarczego odpowiedzialność za określanie wymagań logistycznych i koordynację zab.l. realizowanego na rzecz podległych jednostek (sił). Zasada kompetencji wskazuje, że dowódcy (komendanci, naczelnicy itp.) odpowiednich szczebli dowodzenia (kierowania) posiadają kompetencje do redystrybucji przydzielonych im zasobów logistycznych. [Eugeniusz Nowak]

Literatura: K. Ficoń, Współczesna logistyka wojskowa, Warszawa 2002 • K. Ficoń, Logistyka kryzysowa. Procedury. Potrzeby. Potencjał, Warszawa 2011 • E. Nowak, Logistyka w sytuacjach kryzysowych, Warszawa 2009.