ZAGROŻENIE MILITARNE ‒ splot zdarzeń w stosunkach międzynarodowych, jak również wewnątrz państwa, w których z dużym prawdopodobieństwem może nastąpić ograniczenie lub utrata warunków do niezakłóconego bytu i rozwoju państwa, utrata stabilności państwa albo naruszenie bądź utrata jego → suwerenności i → integralności terytorialnej w wyniku zastosowania wobec niego przemocy zbrojnej. (Do połowy lat 90. XX w. definicje zagrożenia militarnego [zag.mil.] nie uwzględniały możliwości użycia siły militarnej wewnątrz państwa).
Zag.mil. oznacza groźbę użycia siły militarnej w każdej formie/postaci ‒ zarówno użycia pośredniego jak i bezpośredniego. Ekstremalną formę zag.mil. stanowi zag. wojenne – sytuacja, gdy istnieje realne prawdopodobieństwo bezpośredniego zastosowania przemocy zbrojnej, gdy (potencjalny) przeciwnik zmierza do osiągnięcia swoich celów drogą wojny.
W ocenie zag.mil., ich rozmiarów/skali, kluczowe znaczenie ma rozpoznanie czynników, które w → polemologii określa się jako źródła wojen. Rozróżniając pojęcia źródeł, przyczyn, impulsów i pretekstów do użycia siły militarnej (wojen), źródeł należy upatrywać w sferze niematerialnej – ideach, ideologiach, kulturze politycznej, kulturze strategicznej, koncepcjach geopolitycznych/geostrategicznych, doktrynach wojskowych. Źródłem zag.mil. są ilości nagromadzonych środków wojskowych, które przekraczają potrzeby wystarczalności obronnej. Do kategorii wojskowych źródeł zag. zalicza się też charakter rozmieszczenia wojsk (dyslokacji) oraz ich aktywność przejawiająca się głównie w ćwiczeniach. Można je jednocześnie traktować jako formę zag.mil.
Formy/postaci zag.mil. można utożsamiać ze sposobami użycia sił zbrojnych. Siły militarnej można używać w sposób pośredni lub bezpośredni. Formy pośrednie obejmują przede wszystkim demonstracje siły, szantaż militarny, prowokacje militarne, incydenty graniczne. Do form pośrednich zalicza się m.in. blokady, zmiany dyslokacji, ćwiczenia o znacznym rozmachu oparte na ofensywnym (agresywnym) scenariuszu, zaopatrywanie opozycji w środki walki, niepożądaną obecność fachowych doradców. Formy pośrednie charakteryzują się użyciem sił zbrojnych bez angażowania się w walkę zbrojną lub z zaangażowaniem minimalnym, co przekłada się na zastraszanie bądź odstraszanie/zniechęcanie. Z kolei bezpośrednie wrogie użycie sił zbrojnych oznacza zazwyczaj → agresję zbrojną (definiowaną jako użycie sił zbrojnych przez państwo przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej lub niezależności innego państwa). Zgodnie z prawem międzynarodowym aktami agresji są: → inwazja; atak zbrojny; bombardowanie terytorium innego państwa lub użycie przeciwko niemu jakiejkolwiek broni; atak sił zbrojnych na siły zbrojne, marynarkę, lotnictwo cywilne na morzu terytorialnym; użycie sił zbrojnych znajdujących się na terytorium drugiego państwa w sposób sprzeczny z porozumieniem; wysyłanie przez państwo lub w jego imieniu grup zbrojnych, sił nieregularnych, dokonujących poważnych aktów zbrojnych przeciwko drugiemu państwu. [→ zagrożenie; zagrożenie bezpieczeństwa] [Bolesław Balcerowicz]
Literatura: W. Kitler, Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie, Warszawa 2011 • Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa), red. J. Pawłowski, Warszawa 2017 • R. Szpyra, Bezpieczeństwo militarne państwa, Warszawa 2012.