ZAGROŻENIE PARAMILITARNE ‒ niekorzystna sytuacja lub zespół okoliczności, które zawierają czynnik militarny, ale niezwiązany z bezpośrednim użyciem ani z groźbą użycia potencjału militarnego, przy tym z obiektywnej oceny sytuacji wynika, że może ona doprowadzić do stanu (procesu) niebezpiecznego dla podmiotu, w szczególności po przekroczeniu poziomu akceptowalnego przez tenże podmiot. Dominującą cechą zagrożenia paramilitarnego [zag.par.] jest udział czynnika militarnego w zdarzeniu niebędącym → zag. militarnym, czyli konfliktem zbrojnym ani groźbą użycia potencjału militarnego.
W typologii zag. według kryterium występowania czynnika militarnego wyróżnia się obok zag.par. także zag. militarne i → zag. niemilitarne. Termin „zag.par.” pojawił się w → naukach o bezpieczeństwie stosunkowo niedawno (2012). (Para- to pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczający: niby, prawie, wyrażający podobieństwo do tego, co jest określane drugą częścią złożenia).
Zag.par. są związane w sposób bezpośredni lub pośredni z techniką wojskową lub z materiałami militarnymi. Nie są działaniami zbrojnymi, ale mogą być następstwem tego typu działań w przeszłości (niewybuchy, niewypały), mogą też być konsekwencją funkcjonowania sił zbrojnych i całej sfery militarnej państwa w czasie pokoju. Nie są działaniami wojennymi w znaczeniu prawa międzynarodowego, ale dotyczą użycia różnego rodzaju środków militarnych dla osiągnięcia celu politycznego, jak to ma miejsce w przypadku zamachów terrorystycznych z wykorzystaniem materiałów wybuchowych.
Do zag.par. zaliczają się m.in.: 1. → terroryzm i inna działalność przestępcza z użyciem środków militarnych; 2. nielegalny transfer technologii militarnych oraz przemyt materiałów niebezpiecznych; 3. skażenie ludzi lub środowiska bojowymi środkami trującymi, niebędące bezpośrednim następstwem działań militarnych; 4. przypadkowe eksplozje materiałów wybuchowych oraz niewybuchy i niewypały odnalezione po zakończeniu działań militarnych. Inne rodzaje zag., w których występuje czynnik militarny, to katastrofy i awarie techniczne z udziałem techniki militarnej, które pojawiają się głównie w obszarze przemysłu zbrojeniowego. Mogą to być również katastrofy komunikacyjne spowodowane przez pojazdy wojskowe oraz katastrofy samolotów bojowych lub okrętów. Zag.par. jest też skażenie środowiska wskutek niewłaściwej eksploatacji techniki wojskowej albo wskutek doświadczeń prowadzonych nad różnymi rodzajami broni, w tym promieniotwórcze skażenie terenu wskutek doświadczeń prowadzonych nad bronią jądrową. [→ zagrożenie; zagrożenie bezpieczeństwa] [Tadeusz Szczurek]
Literatura: T. Szczurek, Od deskrypcji do antycypacji wykorzystania potencjału militarnego w kształtowaniu bezpieczeństwa nowoczesnych wspólnot państwowych wobec rozwoju zagrożeń niemilitarnych, Warszawa 2012.