ZAGROŻENIE SYSTEMU ‒ stan dynamiczny systemu związany z istnieniem niekorzystnych oddziaływań w stosunku do relacji tworzących jego strukturę lub w odniesieniu do realizowanych przezeń funkcji, gdy dalsza zmiana i przekroczenie wartości granicznych tych oddziaływań może doprowadzić do rozwoju negatywnych zjawisk lub zdarzeń (w strukturze lub realizowanych funkcjach) do tego stopnia, że dojdzie do upadku tego systemu lub nastąpią w nim negatywne nieodwracalne zmiany jakościowe. Oddziaływania wywołujące określone zagrożenia [zag.] pochodzą pośrednio lub bezpośrednio od zdarzeń, zjawisk lub procesów zachodzących w otoczeniu zewnętrznym lub wewnątrz danego systemu. Wyróżnia się dwie kategorie zag. systemu: przyczynowe i skutkowe. Zag. przyczynowe dotyczy określonych oddziaływań stanowiących groźbę (możliwość, prawdopodobieństwo), że w razie przekroczenia wartości granicznych może dojść do istotnych zmian jakościowych w strukturze tego systemu lub w jego funkcjach. Przez oddziaływania przyczynowe należy rozumieć wszelkie siły fizyczne, chemiczne, mechaniczne, biologiczne, psychiczne, ekonomiczne, społeczne i inne, które wywierają negatywny wpływ na badany system. Zag. skutkowe wyrażane są w postaci charakterystyk obrazujących bądź zdolność systemu do wykonywania określonych działań, bądź realizację negatywnych scenariuszy zdarzeń lub zjawisk (wybuch wojny, katastrofa komunikacyjna, wybuch gazu w kopalni, przerwanie wału przeciwpowodziowego, upadek firmy, zerwanie kontraktu przez klienta itd.). Zag. skutkowe oznacza możliwość, groźbę wystąpienia określonego negatywnego skutku (upadek firmy, nagły spadek akcji na giełdzie, pożar w magazynie, wybuch metanu w kopalni, wyciek substancji chemicznej, katastrofa komunikacyjna lub przemysłowa, wybuch konfliktu itd.).

Podstawą postrzegania sygnałów o zag. jest rozpoznanie istotnych oddziaływań, zarówno po stronie przyczyn (m.in. mechanizmów ich powstawania czy też przenoszenia, a także mechanizmów ich rozwoju), jak również skutków, jakie mogą wywołać. Wymagana jest znajomość zag. przyczynowych oraz związanych z nimi zag. skutkowych. Przebieg postrzegania zag. przyczynowego jest najczęściej jednoznaczny, według standardowych metodyk, realizowane są głównie procesy obserwacji, a także procesy pomiaru. Postrzeganie zag. skutkowego jest wynikiem procesów poznawczych, które realizowane są głównie w umyśle, a zatem mogą one podlegać różnym zakłóceniom i zniekształceniom. [→ zagrożenie; postrzeganie zagrożeń] [Bogdan Ćwik]

Literatura: B. Ćwik, Postrzeganie sygnałów ostrzegających organizację w sytuacjach niedeterministycznych, Warszawa 2017 • B. Ćwik, K. Świerszcz, Conception of Warning Signals in Organizational Monitoring Systems [w:] Innovation Management and Education Excellence through Vision 2020, [b.m.w.] 2018 • B. Ćwik, Skuteczność odczytu sygnałów ostrzegawczych w systemach monitoringu zagrożeń, Warszawa 2022.