Bojowy patrol powietrzny (Combat Air Patrol – CAP) to sposób działań stosowany w lotnictwie myśliwskim i uderzeniowym.
Bojowy patrol powietrzny (Combat Air Patrol – CAP), w lotnictwie myśliwskim, jest sposobem działania, stosowanym w celu: osłony określonych obiektów położonych na powierzchni lub ważnych obiektów powietrznych, blokowania zagrożonych kierunków lub izolowania wydzielonej części przestrzeni powietrznej. Jego istotą jest utrzymywanie samolotów myśliwskich w powietrzu, z zadaniem wykrywania zagrożeń i podejmowania reakcji stosownej do sytuacji. Reakcja samolotów myśliwskich może polegać na rozpoznaniu celu powietrznego (wzrokowym lub elektronicznym) i zapobieganiu wtargnięciu w chronioną przestrzeń powietrzną (poprzez demonstrację siły do użycia broni włącznie). Działania myśliwskie typu CAP, z zasady, są realizowane samodzielnie. W niektórych przypadkach mogą być organizowane z wykorzystaniem wsparcia informacyjnego z naziemnych albo powietrznych systemów kontroli przestrzeni powietrznej.
Sposób działania myśliwskiego typu CAP polega na tym, że samoloty są rozmieszczane w wyznaczonych strefach lub rejonach patrolowania (Fighter Area of Responsibility – FAOR), gdzie wykonują lot po ustalonej trajektorii, kontrolując przestrzeń powietrzną z wykorzystaniem pokładowych stacji radiolokacyjnych lub obserwując zagrożony kierunek wzrokowo. Efektywność patrolowania jest uzależniona od wielu czynników, do ważniejszych należą: możliwości pokładowych środków kontroli przestrzeni powietrznej, dobór parametrów lotu w strefach patrolowania przez samoloty myśliwskie (wysokość, prędkość, konfiguracja trasy w stosunku do kierunku zagrożenia), zakres zewnętrznego wsparcia informacyjnego, a także warunki atmosferyczne i pora doby.
Ten sposób realizacji zadań jest przyjmowany wówczas, gdy są przerwy w systemie naziemnych środków kontroli radiolokacyjnej przestrzeni powietrznej na kierunku zagrożenia, lub kiedy nie jesteśmy w stanie skutecznie kontrolować przestrzeni powietrznej na małych wysokościach i osłaniać ważnych obiektów z dyżurowania na lotniskach. Informacje o przeciwniku powietrznym załogi samolotów myśliwskich w strefach patrolowania powinny uzyskiwać wykorzystując własne radiolokatory pokładowe, ale również z powietrznego lub naziemnego stanowiska dowodzenia systemu obserwacji przestrzeni powietrznej i dowodzenia (Air Surveillance and Control System – ASACS).
W lotnictwie uderzeniowym odpowiednikiem bojowego patrolu powietrznego jest sposób działań określany jako samodzielne poszukiwanie i zwalczanie obiektów. Warunkiem podejmowania tej formy działań jest wyeliminowanie na patrolowanym terytorium zasadniczej grupy środków OPL przeciwnika i posiadanie przewagi lub panowania w powietrzu. Ten sposób działań polega na rozmieszczeniu w określonych rejonach grup taktycznych lub pojedynczych samolotów uderzeniowych z zadaniem poszukiwania określonych obiektów, a następnie ich zwalczania zgodnie z wcześniej przygotowanym planem w ustalonej kolejności lub na podstawie decyzji dowódcy patrolu.
Charakteryzowany sposób działań bojowych stosuje się podczas zwalczania ważnych obiektów, których dokładne usytuowanie w terenie nie jest znane, a które ze względu na znaczenie powinny być natychmiast po rozpoznaniu niszczone. Takimi obiektami są między innymi: jednostki rakietowych pocisków balistycznych, jednostki wojsk przeciwlotniczych, stanowiska dowodzenia, jednostki artylerii. Działania taktyczne samolotów uderzeniowych tym sposobem mogą być w wyjątkowych sytuacjach potęgowane przez samoloty dyżurujące na lotniskach lub w powietrzu w strefach krótkotrwałego wyczekiwania.
Literatura: AJP 3.3 Joint Air and Space Operations Doctrine. Brussels 2002. J. Karpowicz, Podstawy taktyki lotnictwa, Dęblin 2008.