BEZPIECZEŃSTWO TRANSGRANICZNE – całokształt działań, przedsięwzięć zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa w przekraczaniu → granic państwowych przez osoby, towary i pojazdy (na lądzie, w powietrzu i na wodach) i dotyczących obszarów terytorialnych co najmniej dwóch państw. Bezpieczeństwo transgraniczne [bezp.tr.] obejmuje zapewnienie na terenach przygranicznych bezpieczeństwa fizycznego, technicznego oraz ekonomicznego.

Integracja UE, oprócz korzyści, takich jak swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału, stwarza poważne zagrożenia dla obszarów transgranicznych związanych z międzynarodową przestępczością (→ handel ludźmi, → handel bronią, → przemyt, m.in. przemyt narkotyków, → terroryzm, → migracja nielegalna itd.). Dla zapewnienia bezp.tr. konieczne są unormowania prawne (np. kodeks Schengen), procesy identyfikacji źródeł ryzyka oraz procedury działania, stosowanie odpowiednich zabezpieczeń: administracyjnych, fizycznych, osobowych, elektronicznych lub cyfrowych.

Do czynników zagrażających bezp.tr. należą: położenie geograficzne (np. w Polsce przebieg głównych szlaków komunikacyjnych ze wschodu na zachód Europy), kryzys gospodarczy (m.in. przenoszenie działalności do szarej strefy), potencjalne duże zyski z działalności przestępczej, niskie kary za przemyt i nielegalny obrót towarami itd.
W wymiarze międzynarodowym podmioty zaangażowane w zapewnienie bezp.tr. podejmują działania umożliwiające identyfikację zagrożeń transgranicznych, analizę zdarzeń, zjawisk oraz ocenę potencjału i ryzyka. Opracowują sposoby skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom dzięki współpracy międzynarodowej (wspólne procedury, porozumienia, szkolenia). W UE utrzymanie wysokiego poziomu szczelności granic zewnętrznych wymaga dysponowana specjalistycznymi służbami, chroniącymi poszczególne państwa oraz obszar całej Unii przed zwiększeniem napływu nielegalnych osób, towarów itp., które zwiększałyby ryzyko wystąpienia zagrożenia na terenie danego państwa. Ważne formy współpracy dotyczą służb granicznych oraz wymiany informacji za pośrednictwem systemów informatycznych (np. → System Informacyjny Schengen, → System Informacji Wizowej), a także oficerów łącznikowych. W celu skuteczniejszego zapewnienia bezp.tr. organizacje międzynarodowe przygotowują wspólnie rozwiązania prawno-organizacyjne umożliwiające efektywną współpracę pomiędzy służbami państw członkowskich, szybkie reagowanie na zagrożenia, działania ochronne. [→ Zintegrowany System Zarządzania Granicami UE] [Kornela Oblińska]

Literatura: A. Dudzic, Polska w strefie Schengen, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2009 • A. Wawrzusiszyn, Bezpieczeństwo transgraniczne Rzeczypospolitej Polskiej, Olsztyn 2020.