BEZPIECZEŃSTWO USTROJOWE – proces i ciąg stanów w obszarze stosunków polityczno-społecznych i prawnych w państwie, w jego ramach zapewnione jest respektowanie i skuteczna ochrona mechanizmów systemu politycznego, a także przypisanych mu wartości i praw. Bezpieczeństwo ustrojowe [bezp.ustr.] związane jest z ograniczaniem i eliminacją zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, które oddziałują na wewnętrzną spójność państwa oraz trwałość i efektywność jego struktur. W szerokim ujęciu bezp.ustr. obejmuje bezpieczeństwo sprawowania władzy (procesów decyzyjnych), funkcjonowania instytucji państwa (administrowania sferą publiczną) oraz ochronę aktywności politycznej społeczeństwa. Tak rozumiane bezp.ustr. związane jest z zapewnieniem ram reguł działania politycznego – władzy i obywateli.
Bezp.ustr. bywa utożsamiane z bezpieczeństwem konstytucyjnym, w tym ujęciu podkreślana jest ochrona całokształtu zasad prawnych, które określają organizację i sposób funkcjonowania organów państwowych, stosunek organów centralnych względem siebie oraz ich stosunek do organów terenowych, strukturę prawno-organizacyjną państwa, a także sytuację prawną jednostki wobec władz publicznych. Jednakże bezp.ustr. jest szersze niż konstytucyjne, albowiem dotyczy nie tylko norm i zasad prawnych, ale także warunków ich tworzenia, ma ono charakter polityczny, ponieważ odnosi się do mechanizmów sprawowania władzy.
Do podstawowych elementów składających się na bezp.ustr. należą: zapewnienie ochrony państwa jako jednostki politycznej; zagwarantowanie trwania państwa jako całościowego bytu o stałej organizacji i ustroju; zapewnienie pozycji państwa na arenie międzynarodowej i utrzymywanie możliwie najkorzystniejszych stosunków z innymi państwami; zapewnienie ciągłości działania organów władzy publicznej, w czasie normalnego funkcjonowania państwa oraz w czasie kryzysu, stanów nadzwyczajnych, w czasie wojny. Do najważniejszych zagrożeń bezp.ustr. należą w szczególności: próba zburzenia struktur państwa, dezorganizacja działania organów władzy publicznej, a więc dezorganizacja procesów decyzyjnych, ograniczanie lub łamanie praw i wolności człowieka i obywatela oraz destabilizacja ładu politycznego. [Natalia Moch]
Literatura: W. Fehler, I. Dziubek, Bezpieczeństwo wewnętrzne współczesnej Polski, Warszawa 2012 • W. Kitler, Organizacja bezpieczeństwa narodowego RP w kontekście ochrony ładu wewnętrznego w państwie, „Zeszyty Naukowe AON” 2013, nr 4.